Kamer bespreekt commissierapport over beïnvloeding uit onvrije landen

14 januari 2021, debat - De Kamer debatteert met minister Koolmees van Sociale Zaken, minister Blok van Buitenlandse Zaken en minister Dekker voor Rechtsbescherming over het verslag "(On)zichtbare invloed" van de parlementaire ondervragingscommissie Ongewenste beïnvloeding uit onvrije landen (POCOB).
Financiers uit onvrije landen als Qatar, Saudi-Arabië en Koeweit beïnvloeden

Financiers uit onvrije landen als Qatar, Saudi-Arabië en Koeweit beïnvloeden moskeeën en moskeescholen in Nederland met fundamentalistische boodschappen die Nederlandse kernwaarden afwijzen. Ook via sociale media worden streng religieuze boodschappen verspreid. Dat concludeert de POCOB in haar eindrapport, waarop het kabinet met een beleidsreactie is gekomen.

Informatie, actie en preventie. Voor minister Koolmees zijn dat de pijlers om ongewenste beïnvloeding te voorkomen. Het gaat om de bescherming van onze rechtsstaat en vrijheden, zegt minister Dekker.

We moeten onze democratie inzetten als wapen tegen onvrijheid, betoogt Becker (VVD). Van der Graaf (ChristenUnie) voegt toe dat daarbij moet worden voorkomen dat "we hele groepen wegzetten".

Informeel onderwijs

Het is onaanvaardbaar dat antidemocratisch gedachtegoed wordt verspreid en dat jongeren in Nederland wordt verteld dat onze normen en waarden niet deugen, benadrukt Van Dijk (SP).

Op het reguliere onderwijs wordt intensief toezicht gehouden, zegt Paternotte (D66), maar op islamitische avond- en weekendscholen totaal niet. Met Kuiken (PvdA) pleit hij voor toezicht op dat informele onderwijs. De vrijheid van onbekostigd onderwijs is niet onbegrensd, voegt Bisschop (SGP) toe. Als kinderen wordt verteld dat ze niet mogen zijn wie ze zijn, is dat kindermishandeling, zegt Van Toorenburg (CDA).

Het is niet mogelijk is om alleen islamitisch informeel onderwijs onder toezicht te stellen, betoogt minister Koolmees, en ondoenlijk om toezicht te houden op alle informele scholing. Nodig zijn volgens hem een goede afbakening en een juridische basis om indien nodig gericht en effectief te kunnen optreden.

Weerbaarheid

Azarkan (DENK) wijst op de kracht van lokale moslimgemeenschappen die zelf een dam opwerpen tegen radicalisering. Daarmee moet verbinding worden gezocht, vindt Bisschop (SGP): wat kunnen we doen om samen met moslims die daarvan het slachtoffer zijn, op te treden tegen ongewenste beïnvloeding?

Het vergroten van de weerbaarheid van gemeenschappen werkt preventief, denkt ook minister Koolmees. Het opleiden van imams in Nederland kan daarbij helpen. Betrek dan wel de moskeeën daarbij, oppert Azarkan (DENK). Volgens de minister is er veel draagvlak voor de opleiding die nu wordt opgezet.

Financiering

Moskeeën moeten bij problematisch gedrag worden aangepakt, zegt Becker (VVD). Met de Wet transparantie maatschappelijke organisaties wordt om transparantie gevraagd, constateert Van Ojik (GroenLinks), maar werkt dat wel? Van Dijk (SP) wil buitenlandse financiering voor religieuze organisaties helemaal verbieden.

Een generiek verbod op financiering is volgens minister Koolmees niet proportioneel en niet haalbaar. Wel wil de regering de geldstromen beter in beeld brengen, zodat kan worden ingegrepen bij problematisch gedrag dat niet past bij de Nederlandse rechtsstaat. Met de Wet transparantie maatschappelijke organisaties krijgt de overheid volgens minister Dekker de mogelijkheid om informatie op te vragen.

Hoe kunnen we diplomatieke kanalen effectief inzetten om buitenlandse financiering aan de orde te stellen, vraagt Van der Graaf (ChristenUnie). Er zijn contacten met landen als Saudi-Arabië en Qatar, reageert minister Blok (Buitenlandse Zaken), maar het is niet eenvoudig om harde afspraken te maken.

Internet

De meeste beïnvloeding vindt via internet plaats, denkt Kuiken (PvdA). Is het mogelijk om te komen tot een digitaal gebiedsverbod voor haatpredikers? Weten we wel wie de financiering verzorgt van heel conservatieve boodschappen op internet, vraagt Paternotte (D66).

Zowel offline als online geldt dat strafbare uitingen kunnen worden aangepakt, zegt minister Dekker, maar dat het ingewikkeld is om iets te doen tegen problematische uitingen die niet strafbaar zijn. Verder is veel content afkomstig uit het buitenland, wat het lastiger maakt om er tegen op te treden.

Turkije

Alle Turkse imams zijn in dienst bij de Turkse organisatie Diyanet. Moskeebezoekers en Turkse Nederlanders worden daarmee in een politieke greep gehouden, concludeert de commissie. Paternotte (D66) vraagt om een Europees antwoord op die "lange arm van Ankara".

Binnen de EU wordt gesproken over de Turkse invloed, zegt minister Blok, maar niet alle landen hebben er in dezelfde mate mee te maken. Zodra iets in strijd is met de wet, treedt Nederland daar volgens hem tegen op.

Islam

De islam is het grote probleem, meent De Graaf (PVV). Hij noemt de islam "een gewelddadige totalitaire ideologie" en wil alle moskeeën sluiten. Van Toorenburg (CDA) vreest dat die benadering jongeren juist stimuleert om een radicale weg te kiezen. "Woorden doen ertoe", zegt minister Koolmees: als we met onze taal en toon de plank misslaan, wakkeren we de polarisatie in de samenleving juist aan.

De Kamer stemt op 19 januari over de tijdens het debat ingediende moties.