Kamer bespreekt begrotingsonderdeel Jeugd

12 november 2018, begroting - Wachtlijsten, groeiende vraag en geldtekorten in de jeugdzorg. De maatregelen die minister De Jonge (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en minister Dekker (Rechtsbescherming) daartegen nemen, staan in de deelbegroting Jeugd.

Nergens krijgen zo veel kinderen speciale aandacht vanuit de jeugdzorg als in Nederland, constateert minister De Jonge, en dat aantal groeit. Hij zoekt uit waarom.

In 2015 is de verantwoordelijkheid voor de jeugdzorg overgeheveld naar de gemeenten. Maar nu kampen veel gemeenten en instellingen met een geldtekort, signaleert Voordewind (ChristenUnie). Het kabinet doet onderzoek naar de tekorten. Raemakers (D66) verzoekt om daar haast mee te maken. En kom met extra geld als het onderzoek die noodzaak aantoont, zegt Westerveld (GroenLinks).

Het geldtekort wordt deels verholpen doordat het Gemeentefonds de komende vijf jaar met ongeveer een miljard per jaar groeit, meldt De Jonge. Maar waaraan gemeenten die extra middelen besteden, bepalen ze zelf.

Bij het terugdringen van de wachtlijsten krijgen gemeenten vanaf januari hulp van een speciaal ondersteuningsteam. Daarnaast moet elke zorgregio een wachtlijstenaanpak formuleren om in aanmerking te komen voor geld uit een fonds met 108 miljoen. Een druppel op de gloeiende plaat, oordeelt zowel Agema (PVV) als Hijink (SP).

Marktwerking

Veel linkse partijen zijn kritisch over marktwerking in de jeugdzorg. Zo wijst Hijink (SP) erop dat in een aanbesteding de zorg gemiddeld 14% onder de kostprijs wordt aangeboden. Hij wil dat de minister ervoor zorgt dat gemeenten niet onder de kostprijs duiken maar reële tarieven betalen.

Ook Kuiken (PvdA) is kritisch op het aanbestedingsproces: om de twee jaar een aanbesteding in elkaar draaien en de geleverde zorg verantwoorden, leidt tot overmatige administratievelastendruk. Daar voegt Westerveld (GroenLinks) aan toe dat gemeenten vaak voor goedkoop boven goed kiezen. Ze stelt voor de aanbestedingsverplichting voor gemeenten te schrappen.

De Jonge erkent dat marktwerking en zorg kunnen wringen. Hij onderzoekt of de EU een soepeler omgang met de aanbestedingsregels toestaat.

Versnippering

Eén gezin, één plan. Daarop stuurt de minister met zijn jeugdzorgbeleid. Een goed uitgangspunt, vindt Tielen (VVD), maar in de praktijk krijgen veel jongeren helaas te maken met tientallen hulpverleners, die elk een snippertje zorg leveren. Maak dus werk van eenduidigere terminologie en richtlijnen.

Het tegengaan van versnippering was een van de redenen om de jeugdzorg te decentraliseren, memoreert De Jonge. Toch vindt ook hij dat de samenwerking beter moet. Die hoopt hij te bevorderen met het actieprogramma Zorg voor de jeugd.

Bureaucratie

Talloze procedures, tig registratieverplichtingen en stapels formulieren. Peters (CDA) wijst op de verstikkende bureaucratie in de jeugdzorg, bijvoorbeeld in gezinshuizen. Wanneer gaan gemeenten eindelijk de procedures goed op elkaar afstemmen, wil hij weten. Met zijn actieplan (Ont)Regel de Zorg wil De Jonge de regeldruk aanpakken. Maar Kuiken (PvdA) mist afrekenbare doelen daarin.

Het kind centraal

Wat doet het kabinet met de oproep van de Kinderombudsman om kinderen beter bij voogdijbesluiten te betrekken, vraagt Raemakers (D66). Minister Dekker is bereid dat te onderzoeken, maar de suggestie om zulke besluiten extra te toetsen gaat hem te ver.

Ook als ouders uit elkaar gaan, moet het kind centraal staan, vindt Westerveld (GroenLinks). Zij oppert om standaard "kindbehartigers" in te schakelen. Volgens Voordewind (ChristenUnie) verdient het voorkomen van huwelijksontbindingen ook meer aandacht.

Dekker is het eens dat er een "steunfiguur" voor kinderen moet komen bij echtscheidingen. Onderzocht wordt wie dat zou moeten zijn: een oom of tante, een kinderadvocaat of kindbehartiger.

Het is volgens Westerveld (GroenLinks) schrijnend dat broertjes en zusjes vaak al op jonge leeftijd gescheiden worden bij uithuisplaatsingen. Ook wil zij onderzocht hebben hoe voorkomen kan worden dat kinderen te vaak moeten verhuizen. Het lijkt Tielen (VVD) nuttig om te onderzoeken of uithuisplaatsingen überhaupt wel effectief zijn.

Loverboys

Nog steeds vallen meisjes en jongens ten prooi aan zogenaamde loverboys, die hen dwingen tot prostitutie. Agema (PVV) pleit voor een goede voorlichtingscampagne.

De huidige maatregelen blijven van kracht, antwoordt Dekker. Daarnaast wordt ingezet op het vergroten van de aangiftebereidheid onder jongeren en komen er meer gecertificeerde mensenhandelrechercheurs.

Agema (PVV) vraagt ook hoe het zit met het verhogen van de leeftijd voor prostitutie van 18 naar 21 jaar, waar de Kamer al bijna tien jaar om vraagt. Dit voorjaar gaat een wetsvoorstel daarover in consultatie, meldt Dekker. Een individuele vergunningplicht voor prostituees is daar onderdeel van.

De Kamer stemt op 20 november over de ingediende moties en op een nader te bepalen datum over de begroting.

zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist