Initiatiefwetsvoorstel voor het volledig democratiseren van de waterschapsbesturen

21 april 2022, initiatiefwetsvoorstel - Bromet (GroenLinks) en De Groot (D66) willen af van de zogenaamde geborgde zetels in de besturen van de waterschappen. De Kamer debatteert over hun initiatiefwetsvoorstel dat dit regelt.

De 21 waterschappen in Nederland zijn onder andere verantwoordelijk voor het regelen van de waterstand, het zuiveren van afvalwater, het controleren van de kwaliteit van zwemwater en het beheren van dijken en natuur. Om de vier jaar zijn er waterschapsverkiezingen, waarbij het algemeen bestuur wordt gekozen. Dit controleert het dagelijks bestuur van het waterschap.

Op dit moment worden 7 tot 9 (van 18 tot 30) zetels in het algemeen bestuur van een waterschap automatisch toebedeeld aan vertegenwoordigers van boeren, bedrijven en natuurorganisaties. De initiatiefnemers vinden die "geborgde zetels" niet meer van deze tijd: door de toegenomen complexiteit van ons waterbeheer is het niet meer vanzelfsprekend dat de belangen van de agrarische sector en het bedrijfsleven de boventoon voeren. De waterschapsbesturen moeten daarom volgens hen voortaan helemaal door burgers worden verkozen.

Steun

We moeten de waterschappen democratisch vernieuwen, betoogt Sneller (D66), omdat ze steeds belangrijker zijn voor het algemeen belang. Extreem weer door klimaatverandering zorgt voor overstromingen en droge perioden. Ook moet Nederland voldoen aan de Kaderrichtlijn Water.

De democratie in de waterschappen doet denken aan vervlogen tijden, zegt Maatoug (GroenLinks): zij die meer betalen, zijn beter vertegenwoordigd. Het zou daarom beter zijn om het waterschapsbestuur rechtstreek te verkiezen.

Ook Van Esch (PvdD) is positief over het initiatiefwetsvoorstel: geborgde zetels zijn oneerlijk en onnodig. De keuzes die waterschappen maken, vragen om een democratische samengesteld bestuur.

De hoogte van het waterpeil, de aanleg van natuurvriendelijke oevers of de aanpak van vervuilend gedrag. Beslissingen over dit soort zaken vragen volgens De Hoop (PvdA) om een democratisch waterschapsbestuur. De geborgde zetels zijn volgens hem een restant uit het verleden en horen niet thuis in de moderne democratie.

Het zou eigenlijk beter zijn om de waterschappen helemaal af te schaffen en hun taken onder te brengen bij de provincies, vindt Madlener (PVV). Hij is positief over het initiatiefwetsvoorstel omdat het leidt tot een democratischer bestuur. De geborgde zetels zijn volgens hem onderdeel van een kliek die onderling de baantjes verdeelt.

Kritiek

De waterschappen zouden geen politieke arena moeten worden, betoogt Minhas (VVD), maar moeten vooral zorgen voor droge voeten en schoon water. Hij is tegen afschaffing van de geborgde zetels. Die vertegenwoordigen belangen en zorgen voor deskundigheid en draagvlak.

Als de geborgde zetels er nog niet waren, betoogt Stoffer (SGP), zouden we ze direct moeten invoeren. De stem van boeren en andere grondbeheerders moet worden gehoord omdat zij een groter belang hebben. Ook is het belangrijk dat men in de besturen verstand van zaken heeft.

Het is altijd goed om te bezien wat er beter kan, zegt Grinwis (ChristenUnie), maar hij denkt niet dat afschaffing van de geborgde zetels een goed idee is. "One man, one vote" is volgens hem niet per definitie altijd eerlijker en democratischer, omdat sommigen meer belangen hebben of meer belasting betalen. Hij is wel bereid om de geborgde zetel in het dagelijks bestuur te schrappen.

De initiatiefnemers hanteren een te beperkte opvatting van het begrip democratie, zegt Goudzwaard (JA21), die verwijst naar het advies van de Raad van State. Ook bescherming van minderheden of specifieke belangen kan een rol spelen.

Het goed functioneren van de waterschappen hangt samen met de betrokkenheid van de partijen die nu de geborgde zetels hebben, denkt Van der Molen (CDA). Het is in zijn ogen gerechtvaardigd dat partijen met een duidelijk belang aan tafel zitten.

Het initiatiefwetsvoorstel gaat niet over democratie maar over het afnemen van rechten, concludeert Van der Plas (BBB). Boeren spelen bovendien een wezenlijke rol in goed waterbeheer, benadrukt ze, en dienen het algemeen belang omdat ze voedsel produceren.

Het debat over het initiatiefwetsvoorstel gaat op een later moment verder met de reactie van de initiatiefnemers en minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) op de eerste termijn van de woordvoerders.

Zie ook: