Grondwetswijziging voor kiescollege niet-ingezetenen bij de verkiezing van de Eerste Kamer

25 januari 2022, wetsvoorstel - De Kamer spreekt met minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) over een herziening van de Grondwet, die Nederlanders in het buitenland ook invloed moet geven op de samenstelling van de Eerste Kamer.

De uitslag van de verkiezingen voor de Provinciale Staten bepaalt de samenstelling van de Eerste Kamer. Alleen inwoners van Nederland mogen stemmen voor de Provinciale Staten. Nederlanders die in het buitenland wonen hebben daarom geen invloed op de Eerste Kamer.

Voor de Tweede Kamer en het Europees Parlement kunnen Nederlanders in het buitenland wel stemmen. Deze onevenwichtigheid wil de regering met deze grondwetsherziening wegnemen, zegt Bruins Slot. Daarvoor moet een speciaal kiescollege voor niet-ingezetenen worden opgericht.

Kritiek

Leijten (SP) vindt het wetsvoorstel niet consequent met andere bepalingen in de Grondwet, waarin staat dat alleen ingezetenen van Nederland voor de Provinciale Staten mogen stemmen. Zij wijst er bovendien op dat de buitenlandse stemmen minder dan één zetel verschil zullen maken in de Eerste Kamer.

Het staatsrecht werkt het beste als het logisch is, zegt Bosma (PVV), en dit voorstel maakt het er minder overzichtelijk op. Hij vindt het voorstel bovendien ongewenst omdat Nederlanders in het buitenland "niet de gevolgen van hun stemgedrag" ervaren.

Bisschop (SGP) hoopt op een fundamentele heroverweging van het voorstel. Is het wel wenselijk dat de heel diverse groep van Nederlanders in het buitenland wordt samengebracht in maar één klein kiescollege?

Het gaat het kabinet vooral om maximale evenredigheid voor stemmers met een Nederlandse nationaliteit, zegt Bruins Slot. Je zou volgens haar anders Nederlanders in het buitenland ook niet voor de Tweede Kamer moeten laten stemmen.

Uitvoering

Haast is geboden, benadrukt Strolenberg (VVD). Hij hoopt dat het lukt om alles te regelen voor de volgende verkiezingen van de Eerste Kamer. Het tijdpad is krap en zeer ambitieus, geeft Bruins Slot toe, maar zij wil het kiescollege voor niet-ingezetenen oprichten voor de Provinciale Statenverkiezingen van 2023.

Sneller (D66) zou meer zicht willen op het aantal Nederlanders in het buitenland. De gegevens daarover zijn volgens hem nu te onvolledig. Bromet (GroenLinks) en Van Dijk (CDA) vragen aandacht voor de stemwaarde: hoe gaan de buitenlandse stemmen precies meetellen?

De stemwaarde is nog niet te bepalen omdat op dit moment niet precies bekend is hoeveel Nederlanders buiten Nederland mogen stemmen, zegt Bruins Slot. Er zal zo veel mogelijk worden aangesloten bij de gangbare berekeningen voor de samenstelling van de Eerste Kamer. Later volgt nog een wetsvoorstel over de precieze stemwaarde.

De Kamer debatteerde in eerste lezing over het wetsvoorstel op 25 mei 2020. De Kamer stemt op 1 februari over het wetsvoorstel.

Zie ook: