Financiële gevolgen beleid besproken

8 november 2017, Algemene Financiële Beschouwingen - Wat zijn de (financiële) gevolgen van het regeringsbeleid voor 2018 en latere jaren? De woordvoerders stellen vragen aan minister Hoekstra en staatssecretaris Snel van Financiën.

Het gaat goed met de economie, en daardoor ook met de werkgelegenheid en de overheidsfinanciën. Maar maakt het kabinet de juiste keuzes voor de toekomst? De coalitiepartijen vinden van wel, maar de oppositie is kritisch. Vooral de afschaffing van de dividendbelasting roept veel discussie op.

Vestigingsklimaat

Een aantrekkelijk vestigingsklimaat is belangrijk voor de economische groei en de banen van veel Nederlanders, betoogt De Vries (VVD). Het schrappen van overbodige regels en het aanpassen van het ontslagrecht zijn volgens haar daarom belangrijk, maar ook de verlaging van de vennootschapsbelasting en de afschaffing van de dividendbelasting.

De oppositie ziet weinig in afschaffing van de dividendbelasting, die 1,4 miljard euro kost.

  • Snels (GroenLinks): er is geen econoom te vinden die dit een goed idee vindt
  • Nijboer (PvdA): de Nederlandse economie heeft er niets aan
  • Van Dijck (PVV): een domme maatregel, waarmee 1,4 miljard in zee wordt gegooid
  • Van Rooijen (50PLUS) en Azarkan (DENK) : het spekt vooral de schatkist van andere landen
  • Leijten (SP): kies voor mensen in plaats van multinationals
  • Baudet (FvD): een cadeautje aan Shell en Unilever ten koste van de belastingbetaler

De afschaffing van de dividendbelasting kan goed uitpakken voor het vestigingsklimaat, denkt Dijkgraaf (SGP), maar dan moeten aandeelhouders er wel van profiteren. Hij vraagt daarom een betere onderbouwing van het voorstel.

Omtzigt (CDA) ziet een aantal voordelen van afschaffing van de dividendbelasting. Het wordt aantrekkelijker om een bedrijf in Nederland te vestigen of aandelen aan de Nederlandse beurs te noteren. Bovendien worden vijandelijke overnames onaantrekkelijker, omdat de koers van aandelen stijgt. Van Weyenberg (D66) wijst op het totaalpakket: tegenover deze lastenverlichting staan ook hogere (milieu)belastingen voor bedrijven.

Koopkracht

De economie groeit, maar de koopkracht blijft daarbij achter. Met een verlaging van de inkomstenbelasting zorgt het kabinet ervoor dat de meeste Nederlanders er de komende jaren wel op vooruitgaan, benadrukt De Vries, met name middeninkomens en gezinnen.

Tegenover verlaging van de inkomstenbelasting staan verhogingen van de btw en milieuheffingen en snellere verlaging van de hypotheekrenteaftrek. De lastenverlichting is dus een sigaar uit eigen doos, vindt Van Dijck. Maar Omtzigt benadrukt dat de verschuiving van belastingen er wel toe leidt dat de marginale belastingdruk daalt.

De koopkracht van gepensioneerden loopt steeds meer achter op die van werkenden, stelt Van Rooijen vast, en het kabinet doet daar veel te weinig aan.

Snels hekelt de verhoging van het lage btw-tarief van 6% naar 9%: die tast de koopkracht aan. Maar een verpakkingenbelasting en een hoger btw-tarief voor vlees en vis (voorstellen uit het verkiezingsprogramma van GroenLinks) maken de boodschappen ook duurder, werpen Van Weyenberg, De Vries en Omtzigt tegen.

Het regeerakkoord voorkomt dat kloven groter worden en probeert ze te verkleinen, betoogt Bruins (ChristenUnie). Een voorbeeld is het verschil in belastingdruk tussen een- en tweeverdieners. Dijkgraaf hoopt dat er op dit punt meer gebeurt.

Prioriteiten

De oppositiewoordvoerders zouden liever zien dat het kabinet andere keuzes maakt op verschillende beleidsterreinen.

  • Van Rooijen: zie af van de afbouw van de wet-Hillen, die vooral ouderen met een afgeloste hypotheek treft
  • Van Dijck: stop met migratie, ontwikkelingssamenwerking en nutteloze subsidies en geef het bespaarde geld terug aan de Nederlanders
  • Leijten: doe iets aan de groeiende kloof tussen arm en rijk
  • Nijboer: zorg ervoor dat wonen en zorg betaalbaar blijven
  • Baudet: de belastingen gaan omhoog, terwijl ze zouden moeten dalen

Paradise Papers

In hoeverre is Nederland een belastingparadijs? Die vraag is actueel door publicaties in het kader van de Paradise Papers, gelekte documenten van kantoren die adviseren over belastingontwijking.

We moeten ons schamen voor onze rol, stelt Snels: Nederland faciliteert parasitair gedrag van grote bedrijven en individuen. Van Weyenberg verwacht dat de afspraken in het regeerakkoord ervoor zorgen dat Nederland minder aantrekkelijk wordt voor brievenbusmaatschappijen.

De bestaande rulingpraktijk is niet meer van deze tijd, vindt Leijten: wacht onderzoek af en maak voorlopig geen nieuwe belastingafspraken met multinationals. Het draagvlak onder het stelsel valt weg als rijken de belasting kunnen ontwijken, benadrukt Azarkan.

Risico's

Met welke risico's moet het kabinet de komende jaren rekening houden?

  • Omtzigt: een chaotische brexit en het ECB-beleid
  • Sneller (D66) en Bruins: let op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op langere termijn, ook in het licht van de stijgende zorgkosten
  • Dijkgraaf en Azarkan: de staatschuld is hoger dan in 2008, we zijn niet voorbereid op de volgende economische crisis
  • Nijboer: zijn er wel voldoende middelen voor de ambitieuze klimaatdoelen?

De bewindslieden van Financiën reageren op 9 november op de inbreng van de Kamer.

Zie ook:

  • Het overzicht van de laatste debatten in het kort

  • De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

  • Kijk het debat terug via Debat Gemist