Eindverslag van de informateur

20 maart 2024, debat - Het werk van informateur Putters zit erop. De Kamer debatteert over de adviezen in zijn eindverslag.

PVV, VVD, NSC en BBB kunnen een "programkabinet" gaan vormen. Dat is het advies van informateur Kim Putters, die de afgelopen weken de mogelijkheden inventariseerde. De Kamer gaat over het eindverslag in debat.

Kabinetsvorm

Wat maakt zo'n programkabinet anders dan een traditioneel meerderheidskabinet? Volgens Dassen (Volt) verhult de naam "programkabinet" de normalisatie en legitimatie van een radicaal-rechtse partij. Mystiek en woordspelletjes worden gebruikt om dingen te maskeren, oordeelt Bontenbal (CDA).

Omtzigt (NSC) ziet drie wezenlijke verschillen met een meerderheidskabinet: de helft van de ministers moet van buiten de politiek komen, alle partijleiders blijven in de Kamer zitten en er komt een beknopt regeerakkoord.

Putters benadrukt dat een programkabinet kansen biedt voor bredere samenwerking in de Kamer, wisselende meerderheden en partnerschappen met de samenleving.

Welk etiket je er ook op plakt, uiteindelijk gaat het erom dat het kabinet het vertrouwen heeft van de Staten-Generaal, concludeert Stoffer (SGP). Eerdmans (JA21) heeft geen moeite met een nieuwe constructie, "als het maar werkt". Baudet (FVD) maant vooral tot haast, want de formatie duurt hem veel te lang.

Premierschap

Als het voorgestelde kabinet er komt, blijft Wilders (PVV) dus Kamerlid en wordt hij als voorman van de grootste partij geen minister-president. Hij stelt dat hij de beste premier van Nederland zou zijn, maar dat zijn liefde voor het land en de PVV-kiezer belangrijker zijn dan zijn eigen positie.

Waarom mag Wilders van de andere drie partijen geen premier worden, wil Dijk (SP) weten. Yeşilgöz (VVD) zegt dat de partijen in gezamenlijk overleg hebben besloten dat de partijleiders in de Kamer moeten blijven zitten om een extraparlementair kabinet te doen slagen.

Inhoudelijke thema's

Putters adviseert een akkoord op hoofdlijnen. Een ploeg van bewindspersonen moet dit vervolgens uitwerken in een regeerprogramma. Uiteraard, zegt hij, kan er bij de totstandkoming daarvan "enige wisselwerking" met de fracties in de Kamer zijn.

Het baart Jetten (D66) zorgen dat hij in het eindverslag niks leest over klimaat en onderwijs. Vinden de formerende partijen dit niet belangrijk? Ouwehand (PvdD) dringt aan op solide landbouwbeleid. Bikker (ChristenUnie) doet een "hartstochtelijke oproep" voor een eenvoudig en rechtvaardig belastingstelsel.

Samenwerking met de PVV

Meerdere partijen zijn kritisch over mogelijke deelname van de PVV aan het programkabinet. Van Baarle (DENK) spreekt van een "grote witwasoperatie" van de andere drie partijen, die volgens hem gaan samenwerken met een discriminerende, onrechtstatelijke partij.

Voor het eerst in de geschiedenis zal radicaal-rechts als grootste kracht verantwoordelijkheid dragen voor het landsbestuur, zegt Timmermans (GroenLinks-PvdA). Van der Plas (BBB) noemt het op haar beurt "schandalig" dat GroenLinks-PvdA aangeeft nooit te zullen meewerken aan voorstellen van de PVV of een kabinet waar de PVV in zit.

Volgende fase

Wilders (PVV) stelt voor om oud-SGP-Kamerlid Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol, staatsraad bij de Raad van State, te benoemen tot informateurs in de volgende fase. Zij moeten de komende acht weken de mogelijkheid onderzoeken van een programkabinet op basis van een akkoord op hoofdlijnen tussen PVV, VVD, NSC en BBB.

De Kamer stemde na afloop van het debat over de ingediende moties.

Zie ook:

Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
Kijk debatten terug via Debat Direct.