Eerste termijn Kamer begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid

28 november 2018, begroting - De Kamer bespreekt de begroting van minister Koolmees en staatssecretaris Van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

De woordvoerders gaan in op een veelheid van onderwerpen, zoals de arbeidsmarkt, vast en flexibel werk, zzp'ers, pensioen en AOW, mensen met een arbeidsbeperking, bijstand en integratie.

Krappe arbeidsmarkt

Er is een record aan openstaande vacatures, maar er zijn ook 1,1 miljoen mensen die meer willen werken. Wiersma (VVD) doet verschillende voorstellen om deze mismatch in vraag en aanbod aan te pakken.

Er wordt weinig gebruikgemaakt van het beschikbare geld voor ouderen om zich te laten omscholen voor sectoren waar een tekort is. Het UWV zou hierbij meer maatwerk moeten leveren, stelt Van Weyenberg (D66).

Volgens Van Brenk (50PLUS) moeten alle werkenden tot hun AOW-leeftijd het recht krijgen om door te leren. Zo kunnen zij zich voortdurend blijven aanpassen aan de vraag op de arbeidsmarkt.

Kuzu (DENK) wil meer geld en acties van de staatssecretaris tegen arbeidsmarktdiscriminatie, want daardoor gaat talent verloren dat de vele openstaande vacatures zou kunnen vervullen.

Vast, flex en zzp

De verschillen tussen vaste en flexibele banen moeten kleiner worden, zo staat in het regeerakkoord. Minister Koolmees wil dit regelen met de nieuwe Wet arbeidsmarkt in balans.

Schijnzelfstandigheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt is veel woordvoerders een doorn in het oog. Heerma (CDA) en Gijs van Dijk (PvdA) vragen naar de handhaving: het is belangrijk om te weten hoe de praktijk eruitziet. Mensen moeten "vaste grond onder de voeten krijgen", zegt de PvdA'er.

Pensioen en AOW

De onderhandelingen over een pensioenakkoord zijn voorlopig vastgelopen. Verschillende woordvoerders doen voorstellen om de stijgende kosten van het pensioenstelsel en de AOW op te vangen.

Voor een hele generatie dreigt het pensioen niet te worden geïndexeerd, stelt Van Rooijen (50PLUS). Een hogere rekenrente kan volgens hem pensioenkortingen voorkomen.

Niet iedereen heeft rekening kunnen houden met het stijgen van de AOW-leeftijd. Van Kent (SP) pleit daarom voor een noodfonds en wil 6,5 miljoen vrijmaken voor mensen die buiten hun schuld een AOW-gat hebben.

Smeulders (GroenLinks) heeft een initiatiefwetsvoorstel ingediend om pensioenkortingen in 2020 en 2021 te voorkomen. Pensioenfondsen zouden twee jaar langer de tijd moeten krijgen om hun dekkingsgraad op peil te brengen.

Arbeidsbeperking

Werken moet lonen en voor werkgevers moet het eenvoudiger worden. Dat zijn voor staatssecretaris Van Ark belangrijke uitgangspunten bij het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking.

Er zijn te veel regimes en regels, denkt Renkema (GroenLinks). Hij suggereert dat er één instrument moet komen om verminderde loonwaarde te compenseren: de loonkostensubsidie. Ook wil hij dat er structureel geld komt voor een goede begeleiding van jongeren met een arbeidsbeperking naar een baan. Raemakers (D66) oppert dat het sluiten van een jongerenpact met gemeenten kan helpen.

Het zou voor werkgevers de gewoonste zaak van de wereld moeten worden om mensen met een beperking in dienst te nemen, zegt Bruins (ChristenUnie). Jobcoaching en begeleiding door collega's kunnen daarbij helpen.

Door het snijden in de sociale werkvoorziening zitten tienduizenden mensen met een arbeidsbeperking thuis, constateert Jasper van Dijk (SP). Met 140 miljoen zouden de bezuinigingen deels moeten worden teruggedraaid. Ook Gijs van Dijk (PvdA) wil meer geld voor beschut werk.

Bijstand

Het opengrenzenbeleid van het kabinet zet de Nederlandse sociale zekerheid op het spel, zegt De Jong (PVV): we moeten kiezen voor onze eigen mensen. Statushouders zouden volgens hem geen recht moeten hebben op een bijstandsuitkering, en bijstandsfraude moet harder worden aangepakt.

Ook Wiersma (VVD) pleit voor het bestrijden van bijstandsfraude. Daarnaast vraagt hij naar het handhaven van de taaleis en de tegenprestatie door gemeenten.

Heerma (CDA) is bezorgd over oververtegenwoordiging van niet-westerse allochtonen in de bijstand. Hij pleit voor harde afspraken hierover met de gemeenten.

Armoede en schulden

We moeten uithuiszettingen wegens schulden zo veel mogelijk voorkomen, vindt Peters (CDA). Als mensen hun huur niet meer betalen, zouden ze sneller onder curatele kunnen worden geplaatst.

Zzp'ers kunnen zomaar in de bijstand belanden door oneerlijke concurrentie op tarieven, zegt Stoffer (SGP). Een ander probleem voor hen is het veelal ontbreken van een arbeidsongeschiktheidsverzekering. De SGP'er wil zzp'ers verplichten een buffer aan te leggen.

Het aantal werkende armen is gegroeid naar 320.000. Het sociaal minimum is te laag, zegt Jasper van Dijk (SP), die een verhoging van het minimumloon wenst.

Integratie

Het Nederlandse integratiebeleid heeft gefaald, stelt De Graaf (PVV) vast. Doordat niet is uitgegaan van de superioriteit van onze cultuur en van assimilatie, is er veel te veel ruimte gegeven aan de islam. Hij pleit voor een beleid van de-islamisering.

De bewindslieden reageren 29 november op de inbreng van de Kamer.

zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist