Eerste termijn begroting Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

13 oktober 2020, begroting - De woordvoerders van de verschillende fracties bespreken de begroting van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap voor het jaar 2021. Maar zij grijpen deze laatste begroting van het kabinet ook aan voor een terugblik en voor bespiegelingen over de toekomst.

Onderwijs is het fundament onder een democratie, maar het Nederlandse onderwijsbestel staat onder druk, betoogt Westerveld (GroenLinks). Zij wil het "doorgeschoten rendementsdenken" terugdringen en de werkdruk voor docenten verlagen.

Volgens Beertema (PVV) zit het onderwijs in Nederland in een vrije val. Hij bepleit een terugkeer naar de basis. Dat betekent in zijn ogen dat leraren weer kennis en kunde overdragen in kleinschalige scholen, en dat de "ziekelijke vernieuwingsdrang" wordt verlaten.

Basisonderwijs en voortgezet onderwijs

Heerema (VVD) schetst een toekomst met de school als middelpunt van de lokale samenleving, een school met een goede basiskwaliteit die ruimte biedt voor de individuele ontwikkeling van leerlingen. Kinderen moeten in hun eigen tempo door het onderwijs kunnen, vindt hij.

Rog (CDA) benadrukt het belang van leraren: laat ze excelleren door ze ruimte en vertrouwen te geven. En luister naar ze bij de besteding van onderwijsgeld, bijvoorbeeld voor werkdrukvermindering. De salariskloof tussen primair en voortgezet onderwijs moet worden gedicht, zegt Bruins (ChristenUnie).

De minister moet zich vanwege de coronapandemie nu al voorbereiden op de eindexamens volgend jaar, betoogt Van Meenen (D66). Hij wil dat die gespreid over mei en juni plaatsvinden.

Dat een kwart van de 15-jarigen functioneel analfabeet is, vindt Bisschop (SGP) zeer zorgwekkend. Hij roept de bewindslieden op om initiatieven te nemen om de leesvaardigheid te bevorderen.

Je postcode en het opleidingsniveau van je ouders bepalen nog steeds je schoolsucces, zegt Van den Hul (PvdA). Zij bepleit structurele investeringen in kansengelijkheid en wil een intensieve bestrijding van laaggeletterdheid. Onderwijs moet weer de emancipatiemotor worden, voegt Kuzu (DENK) toe.

Bekostiging

Schoolbesturen krijgen een bedrag, de zogenaamde lumpsum, waaruit ze alles moeten bekostigen. Moet de politiek daar niet meer grip op krijgen? Kwint (SP) vindt van wel: de politiek zou moeten voorschrijven dat een (minimum)percentage wordt besteed aan de beloning van leraren. Het geld moet naar de scholen en niet naar de schoolbesturen, betoogt Van Meenen (D66).

Mbo en hoger onderwijs

We doen de praktisch opgeleiden nog vaak tekort, zegt Van den Berge (GroenLinks). Hij wil mbo-studenten meer zeggenschap geven en bepleit een minimumstagevergoeding. Laat ze hun talenten volledig ontplooien, aldus de GroenLinkser. Stages zijn essentieel in het mbo en hbo, zegt Kuzu (DENK). Hij vraagt om een actiever bestrijding van stagediscriminatie.

Wiersma (VVD) wil dat studenten ondersteund worden bij het ontwikkelen van ondernemersvaardigheden. Beroepen komen en gaan, maar zulke vaardigheden zijn essentieel, meent de VVD'er. Van der Molen (CDA) wil jongeren die na hun opleiding werkloos blijven, zo snel mogelijk doorgeleiden naar kansrijke beroepen.

Studenten worden zwaar getroffen door de coronapandemie. Paternotte (D66) vreest dat veel van hen studievertraging zullen oplopen en wil voorkomen dat ze in problemen komen met het bindend studieadvies. Er moeten in het algemeen voor studenten "meer wegen worden vrij gemaakt" om hun doel te bereiken.

Futselaar (SP) wijst op de inspanningen van hogeronderwijsinstellingen om digitaal onderwijs aan te bieden en daarnaast zo veel mogelijk fysiek onderwijs te verzorgen. De overheid moet die instellingen een financiële vergoeding geven, zodat zij hun personeel tegemoet kunnen komen, vindt hij.

Leenstelsel

Het leenstelsel was een kostbare vergissing, zegt Van der Molen (CDA). Bruins (ChristenUnie) wil er ook van af en vraagt om "een stevige basisbeurs". De studiebeurs terug én investeren in jongeren die niet studeren, aldus Westerveld (GroenLinks).

Een ontwikkelingsrekening. Dat is volgens Van Raan (PvdD) een goed alternatief voor het leenstelsel. Op die rekening krijgt elke Nederlander door de overheid een bedrag gestort voor scholing, omscholing en/of bijscholing.

Het debat over de begroting gaat op 15 oktober verder met de reactie van de bewindslieden op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook