Eerste termijn begroting Defensie

16 november 2022, begroting - De Kamer bespreekt de begroting van Defensie van minister Ollongren en staatssecretaris Van der Maat.

De oorlog in Oekraïne na de inval van Rusland bepaalt de sfeer van het debat over de Defensiebegroting. De woordvoerders vragen onder andere aandacht voor de kritiek van de NAVO op Nederland, Europese samenwerking, de Nederlandse defensie-industrie en het defensiepersoneel.

Steun aan Oekraïne

Nederland heeft bijna een half miljard besteed aan wapenleveranties voor Oekraïne, rekent Van Dijk (SP) voor op basis van een artikel in EW. Maar hierover is de regering volgens hem niet transparant, waardoor de Kamer haar controlerende taak niet goed kan uitvoeren.

Geld en materieel worden verbrand alsof het niets is, zegt Van Haga (Groep Van Haga). Hij heeft grote bedenkingen bij de Nederlandse steun aan Oekraïne. In zijn ogen zijn de middelen die daarheen gaan, hard nodig om het Nederlandse leger weer op een acceptabel niveau te brengen.

Kritiek NAVO

Minister Ollongren heeft kritiek van de NAVO op het Nederlandse beleid niet met de Kamer gedeeld, zo meldt onderzoekprogramma Zembla. Fritsma (PVV) is niet te spreken over het "achterhouden" van informatie. Als de Kamer had geweten van de fundamentele kritiek van de NAVO, hadden andere keuzes gemaakt kunnen worden.

De Kamer is incompleet en onvolledig geïnformeerd, vindt ook Boswijk (CDA, mede namens BBB). Als (het concept van) de review van de NAVO eerder bekend was geweest, had daarover volgens hem in september een goed inhoudelijk debat gevoerd kunnen worden.

Europese samenwerking

Wat als we niet meer kunnen rekenen op de Verenigde Staten? Hammelburg (D66) schetst scenario's, zoals een herverkiezing van president Trump of een aanval van China op Taiwan, waarin Europa wellicht minder kan leunen op Amerikaanse militaire bescherming. Nederland zou daarom moeten zoeken naar meer Europese samenwerking, ook in de defensie-industrie.

Koekkoek (Volt) is eveneens positief over meer Europese samenwerking en autonomie, maar de plannen daarvoor zijn in haar ogen nog onvoldoende concreet ingevuld. Nationale belangen zouden volgens haar geen rol meer mogen spelen bij het kiezen van wapensystemen.

Stoffer (SGP) heeft meer twijfels over Europese defensiesamenwerking. Er zou volgens hem op basis van criteria getoetst moeten worden of die noodzakelijk, proportioneel, effectief en efficiënt is. En soevereiniteit zou een belangrijk uitgangspunt moeten blijven: natiestaten zijn zelf verantwoordelijk voor hun defensie.

Defensie-industrie

Nederlandse defensiebedrijven hebben moeite om investeringen aan te trekken en leningen af te sluiten, stelt Valstar (VVD) vast. Ze zitten volgens hem onterecht in het verdomhoekje bij pensioenfondsen en banken. Nederland zou de eigen industrie meer moeten omarmen, vindt hij, bijvoorbeeld door meer opdrachten te geven en de bureaucratie bij exportvergunningen te verminderen.

Personeel

Het is goed dat er extra geld gaat naar de laagste loonschalen, zegt Piri (PvdA, mede namens GroenLinks). Maar het blijft een grote uitdaging om alle functies te vervullen. Daarom is het volgens haar belangrijk om meer inzicht te krijgen in de redenen waarom mensen vertrekken. Dat kan bijvoorbeeld met goede exitgesprekken.

Het menselijke kapitaal moet bij Defensie meer centraal gesteld worden, vindt Kuzu (DENK). Beginnende militairen verdienen volgens hem nauwelijks meer dan het personeel bij een hamburgerbakker. Met name de laagste schalen moeten daarom fors omhoog. Eppink (JA21) stelt vast dat er door de hoge inflatie niets overblijft van de in de cao afgesproken loonsverhogingen. Kan er iets gedaan worden om dit te compenseren?

Het is zorgwekkend dat de instroom is gedaald en de uitstroom is gestegen, zegt Segers (ChristenUnie). Hij wil de drempel om bij Defensie te gaan werken verlagen. Dat kan bijvoorbeeld door de maatschappelijke dienstplicht meer op Defensie te richten. Of met een dienstplicht volgens het Zweedse model: iedereen wordt opgeroepen, maar alleen degenen die echt gemotiveerd zijn, stromen in.

Het debat over de begroting gaat op 17 november verder met de reactie van de bewindslieden op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook: