Eerste termijn begroting Binnenlandse Zaken

27 oktober 2021, begroting - De Kamer bespreekt de begroting van Binnenlandse Zaken van minister Ollongren en staatssecretaris Knops.

De financiële positie van gemeenten, democratie en grondrechten, integriteit en digitalisering. Deze en andere onderwerpen komen ter sprake in het debat over de begroting van Binnenlandse Zaken.

Gemeenten

Besluiten die in Den Haag worden genomen, hebben grote gevolgen voor gemeenten, zegt Van Dijk (CDA). Zij is blij dat de gemeenten komend jaar meer geld krijgen. Gemeenten hebben behoefte aan langdurige stabiliteit en duidelijkheid over de omvang en de verdeling van het Gemeentefonds, benadrukt de CDA-woordvoerder.

Er zijn veel taken gedecentraliseerd naar de gemeenten, stelt Bromet (GroenLinks) vast, maar ze hebben er vaak onvoldoende middelen voor. Zij wil daarom af van de zogenaamde opschalingskorting. Ook zouden de gemeenten meer geld moeten krijgen als de rijksoverheid zelf meer uitgeeft.

Arib (PvdA) waarschuwt dat financiële problemen van gemeenten ervoor zorgen dat voorzieningen voor burgers achteruitgaan. In dat verband wijst zij op het artikel Hoe Den Haag uit Nederland verdween in De Groene Amsterdammer. De politiek moet volgens haar een pas op de plaats maken en zaken rechtzetten die fout zijn gegaan.

Lokale partijen hebben samen veruit de meeste zetels in de gemeenteraden, maar ze krijgen in tegenstelling tot landelijke partijen geen subsidie. In de ogen van Van der Plas (BBB) is dat oneerlijk. Ze pleit daarom voor het aanpassen van de regels.

Democratie en rechtsstaat

Bosma (PVV) wordt "niet vrolijk" van hoe het de afgelopen jaren is gegaan met de democratie. De links-liberale elites bepalen volgen hem wat er in het land gebeurt. Dat leidt in zijn beleving tot een diversiteitscultus, klimaatsocialisme en eurofilie. Die waarden zijn totalitair, betoogt de PVV'er, en dreigen de democratie steeds verder aan te tasten.

Om problemen en crises effectief aan te pakken, zegt Sneller (D66), moeten we de democratie en rechtsstaat versterken en verdiepen. Hij pleit onder andere voor een betere scheiding en spreiding van machten, hervorming van het kiesstelsel, constitutionele toetsing en een bindend correctief referendum.

Grondrechten moeten meer zijn dan een tekst op papier. Ook Ceder (ChristenUnie) spreekt zich uit voor constitutionele toetsing: het beoordelen door een rechter of wetten in strijd zijn met de Grondwet. Simons (BIJ1) pleit voor het oprichten van een constitutioneel hof. Dit is volgens haar nodig om het vertrouwen tussen burgers en overheid te herstellen.

De bescherming van de grondrechten is niet in goede handen bij de minister, vindt Van Meijeren (FVD). Hij laakt het optreden tegen coronabetogers, het onteigenen van boeren en het discrimineren van ongevaccineerden. Plannen van de minister doen hem denken aan de dystopische roman 1984 van Orwell.

Integriteit

Leijten (SP) vraagt aandacht voor integriteit en is voorstander van een weerbaarheidsscan voor het lokale bestuur. Maar die zou er volgens haar ook moeten komen voor de rijksoverheid, om netwerkcorruptie te voorkomen. De toeslagenaffaire laat volgens haar zien dat er bewust zaken in de doofpot worden gestopt, zoals het memo-Palmen.

Verschillende woordvoerders wijzen op een rapport van het Europese anti-corruptieorgaan GRECO. Hieruit blijkt dat Nederland meer zou moeten doen. Dassen (Volt) dringt aan op het snel uitvoeren van de GRECO-aanbevelingen. Dit kan volgens hem niet wachten op het aantreden van een nieuw kabinet.

Discriminatie

Er moet meer gebeuren om discriminatie uit de samenleving te krijgen, vindt Van Baarle (DENK). De uitgaven aan bestrijding van discriminatie zijn volgens hem versnipperd en het is onduidelijk hoe effectief het beleid is. En hoe staat het met de doorlichting van de overheid op discriminatie?

Digitalisering en informatie

De overheid beschikt over gevoelige informatie van ons allemaal, zegt Rajkowski (VVD). De informatiehuishouding en -veiligheid moeten daarom goed op orde zijn. Verder benadrukt zij dat de overheid voor iedereen bereikbaar, begrijpelijk en rechtvaardig moet zijn.

Den Haan (Fractie Den Haan) begrijpt de plannen om de dienstverlening en communicatie van de overheid verder te digitaliseren. Maar groepen als ouderen, migranten en laaggeletterden zouden daarbij niet buiten de boot mogen vallen. De overheid moet mensen begeleiden voor wie de digitalisering te snel gaat.

Burgers zijn steeds meer aangewezen op digitale voorzieningen van de overheid, stelt Bisschop (SGP) vast. Daarom is het zorgelijk dat slechts 4% van de overheidswebsites voor iedereen toegankelijk is. Hoe wordt dit verbeterd?

Wonen

Wonen valt onder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, maar is geen onderdeel van het debat over de begroting omdat het in een ander overleg wordt besproken. Toch stellen enkele woordvoerders het onderwerp aan de orde.

Eerdmans (JA21) betoogt dat de wooncrisis wordt verergerd door de grote instroom van asielzoekers. Die zou volgens hem daarom gestopt moeten worden. Ook zet hij grote vraagtekens bij het aardgasvrij maken van woningen. De bureaucratische regels die de overheid stelt, hebben er volgens Van Haga (Groep Van Haga) voor gezorgd dat er veel te weinig wordt gebouwd en dat de wooncrisis heeft kunnen ontstaan.

Het debat over de begroting gaat op 28 oktober verder met de reactie van de bewindslieden op de inbreng van de woordvoerders.

Zie ook