Discussie over wetgeving voor verlaging gaswinning Groningen

28 juni 2018, wetsvoorstel - Om de gaswinning in Groningen te verlagen wijzigt minister Wiebes (Economische Zaken) in hoog tempo de wetgeving. Hard nodig, vindt de coalitie. Maar een aantal partijen verwijt de minister onzorgvuldigheid.

Eerder deze maand besloot minister Wiebes om de gaskraan dicht te draaien, nadat bleek dat het aardbevingsrisico te groot zou zijn als de gaswinning zou doorgaan. Om dat ook juridisch mogelijk te maken, komt hij nu met een wetsvoorstel waarmee hij de Gaswet en de Mijnbouwwet wijzigt.

Een keerpunt, denkt Yeşilgöz (VVD): Groningers krijgen met deze wetswijziging eindelijk de duidelijkheid waar ze al zo lang om vragen. Sazias (50PLUS) is "in principe niet ontevreden": we gaan snel en verantwoord de gaskraan sluiten. Maar we moeten hoe dan ook snel de afgesproken huizenversterking oppakken, benadrukt zij.

Maar niet alle fracties juichen de nieuwe wet van minister Wiebes toe. Zo is er kritiek op het tempo waarin de wet wordt doorgevoerd, het gebrek aan harde data, en de rol van de NAM. En staat het belang van de Groningers wel echt voorop in de weging die de minister maakt, vraagt een deel van de woordvoerders zich af.

Veiligheid en leveringszekerheid

Er wordt de komende jaren niet meer gas gewonnen dan strikt noodzakelijk is. Het wetsvoorstel zorgt ervoor dat de minister voortaan precies kan bepalen hoeveel er gewonnen mag worden. Daarbij weegt hij verschillende belangen tegen elkaar af.

Iedereen is het erover eens dat veiligheid bij de gaswinning het allerbelangrijkst is, stelt Van der Lee (GroenLinks). Waarom noemt Wiebes dan de leveringszekerheid in één adem met de veiligheid van de Groningers? Iedereen in Groningen verdient een veilig thuis, vindt ook Dik (ChristenUnie): dat belang moet vooropstaan.

De minister zou de veiligheid van omwonenden voorrang moeten geven boven het maatschappelijk belang van leveringszekerheid, stelt ook de Raad van State in zijn advies over het wetsvoorstel. Betekent dat dat de minister delen van het gasnet stil moet leggen de komende jaren?, wil Mulder (CDA) weten.

De minister interpreteert de woorden van de Raad van State "niet binair, zoals in het verkeer". Maar de Raad wil dat de veiligheid van omwonenden zwaarder wordt meegewogen dan andere belangen, zo duidt Wiebes het advies. Er komt dus niemand in de kou te zitten doordat het gas opeens wordt afgesloten.

Tempo

Vanuit de oppositie klinkt stevige kritiek. Het wetsvoorstel maakt "tweederangsburgers" van de Groningers, vreest Beckerman (SP): mensen worden bewust in gevaar gebracht. Nijboer (PvdA) valt haar bij: het gaat te vlug en er zitten nog te veel onduidelijkheden in de wet.

De veranderingen gaan erg snel, erkent ook Mulder (CDA), maar de wet biedt wel een structurele basis om de winning op korte termijn omlaag te brengen. Wiebes verklaart het hoge tempo vanuit zijn wens om de winning nog voor het volgende gasjaar terug te brengen. En dat begint in oktober, aldus de minister

Einddatum

De wet bevat geen datum waarop de gaswinning definitief moet zijn beëindigd, valt Kops (PVV) op. Moet de Kamer de minister dan maar op zijn blauwe ogen geloven dat dat echt gebeurt? Neem harde doelen in de wet op, stellen Beckerman (SP) en Wassenberg (PvdD) voor: dan pas krijgen de Groningers de duidelijkheid die ze verdienen.

We hebben afgesproken dat de gaswinning in 2030 definitief naar nul is gebracht, beklemtoont Wiebes. Maar hij ziet geen noodzaak om dat in de wet te verankeren. Het beleid is dat we naar nul gaan, maar daar hebben we geen wettelijk doel voor nodig, zo stelt hij.

Deal met Shell en Exxon

Afgelopen maandag bereikte minister Wiebes een akkoord met Shell en Exxon, de aandeelhouders van de NAM, over het dichtdraaien van de gaskraan. Een knappe prestatie, meent Dik (ChristenUnie). Zo is overeengekomen dat de NAM geen claims zal indienen vanwege gederfde inkomsten. Ook komt er 1 miljard voor economische versterking van Groningen, waarvan de NAM de helft gaat betalen.

Schitterend dat er 1 miljard naar het toekomstperspectief van Groningers gaat door de overeenkomst me de NAM, vindt Yeşilgöz (VVD). Jetten (D66) is blij dat de Staat de regie over de gaswinning helemaal naar zich toe trekt, maar vraagt zich wel af hoe het zit met de verdeling van kosten en opbrengsten: welke gevolgen heeft die voor de meerjarenbegroting?

Nijboer (PvdA) is echter sceptisch over de deal: de Staat blijkt 365 miljoen mis te lopen door een nieuwe verdeling van de gaswinningswinst. De oliemaatschappijen betalen dus niet de helft van die 1 miljard, zoals ze graag willen doen geloven, maar slechts 135 miljoen, constateert Nijboer. "Een schamele 11 miljoen per jaar", rekent Wassenberg (PvdD) voor.

Wiebes wijst erop dat de NAM niet hetzelfde is als "de oliemaatschappijen": de Staat is ook een belangrijke aandeelhouder van de NAM. Laten we afspreken dat dit in de toekomst altijd expliciet wordt vermeld, suggereert Van der Lee (GroenLinks): dan voorkom je dit soort misverstanden.

Uitbetaling oude schadegevallen

Veel huizen in Groningen zijn beschadigd door de aardbevingen. Bewoners kunnen in veel gevallen aanspraak maken op een schadevergoeding. Minister Wiebes is met de NAM een nieuwe verdeling overeengekomen, waarbij de Staat meer gaat betalen. Dat geldt met terugwerkende kracht, voor alle gevallen vanaf 1 januari 2018.

Beckerman (SP) wil hier meer helderheid over: geldt die nieuwe verdeling ook voor de 6.000 oude schadegevallen? Het moment van betaling is doorslaggevend, stelt Wiebes. Voor alle gevallen die nog lopen, gaat het nieuwe regime in.

Jetten (D66) noemt het onbegrijpelijk: de NAM heeft de schadeafhandeling jaren getraineerd, maar krijgt nu een cadeautje doordat de Staat een groter deel van de kosten gaat betalen? Hier komt een heel lelijke aap uit de mouw, vindt ook Nijboer (PvdA). Mulder (CDA): ik ben toch wel redelijk in shock.

We kunnen allemaal bedenken hoe we het anders hadden gewild, ziet ook Wiebes. Maar op alle grote onderdelen komt de deal in zijn ogen overeen met het kabinetsbeleid. En daar is een groot team zes maanden mee bezig geweest, voegt de minister daaraan toe.

De Kamer stemt op 3 juli over het wetsvoorstel en de moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist