Debat over uitbreiding van het steunpakket voor bedrijven

27 januari 2021, debat - De ministers Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), Van 't Wout (Economische Zaken) en Hoekstra (Financiën) bespreken met de Kamer een uitbreiding van het steunpakket voor bedrijven nu de coronacrisis aanhoudt.

Een onorthodox pakket aan maatregelen is nodig om banen te behouden en bedrijven overeind te houden, zegt minister Hoekstra. Hij hoopt dat de economie weer snel herstelt als de coronamaatregelen kunnen worden afgebouwd.

De Kamer is blij met de uitbreiding en verlenging van coronasteunmaatregelen zoals de Tozo en de NOW. Wel zijn er nog veel zorgen over groepen die buiten de boot vallen, zoals veel zzp'ers, kleine ondernemingen en middelgrote filiaalbedrijven.

Tozo en TVL

Als een ondernemer in aanmerking wil komen voor de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) mag het inkomen van de partner niet boven bijstandsniveau liggen. Voor de Tegemoetkoming Vaste Lasten (TVL) moeten ondernemers minstens 3.000 euro aan vaste lasten hebben.

Door de voorwaarden voor de Tozo en de TVL komen veel zzp'ers en kleine ondernemers er niet voor in aanmerking en worden gezinnen de armoede in geduwd, zegt Van Dijk (PvdA). Met Van Dijck (PVV) en Van Weyenberg (D66) wil hij dat de grens voor vaste lasten wordt verlaagd naar 1.500 euro. Amhaouch (CDA) stelt voor om schrijnende gevallen die bij de TVL buiten de boot vallen, individueel te beoordelen.

Veel woordvoerders vragen om de partnertoets in de Tozo af te schaffen: SP, PvdA, GroenLinks, 50PLUS, DENK, PVV en FvD zijn daarvoor. Maar minister Koolmees benadrukt dat de gemeenten hierdoor in grote problemen zouden komen. Hun uitvoering wordt volgens hem al extra belast en dit kunnen ze niet aan.

Bruins (ChristenUnie) is blij met de opslag in de TVL voor doorlopende, niet-vermijdbare kosten in de land- en tuinbouw. Zijn suggestie om die regeling door te trekken naar het tweede kwartaal krijgt geen bijval van minister Van 't Wout.

TONK

Voor ondernemers die buiten de bestaande regelingen vallen, zegt Van Weyenberg (D66), is de Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten (TONK) mogelijk een oplossing. Rijk, sociale uitvoeringsorganisaties en de gemeenten zijn bezig met de uitwerking daarvan. Maak daar haast mee, zegt Stoffer (SGP). Kijk uit dat er geen onduidelijkheid en grote verschillen tussen gemeente ontstaan, zo waarschuwt Van Kent (SP). Van Brenk (50PLUS) hamert erop dat er geen partnertoets in moet komen.

De TONK is bedoeld voor huishoudens die hun vaste (woon)lasten niet meer kunnen betalen, legt minister Koolmees uit. Daarbij gaat het om zowel ondernemers en zzp'ers als flexwerkers die ontslagen zijn of minder uren draaien. Omdat de gemeenten er verantwoordelijk voor zijn, zijn verschillen in de uitvoering volgens de minister niet helemaal te voorkomen.

Starters

Minister Van 't Wout komt met een aparte startersregeling. Eindelijk, zegt Aartsen (VVD), maar met Stoffer (SGP), Van Weyenberg (D66) en Van Dijck (PVV) wil hij dat ook ondernemers die na 30 september 2019 zijn begonnen, daar aanspraak op kunnen maken. Kan de regeling niet eerder starten dan 1 mei, vraagt Azarkan (DENK).

Filiaalbedrijven

De maximale tegemoetkoming in de vaste lasten is voor bedrijven met veel filialen te karig, vindt Stoffer (SGP). Hij heeft zorgen over ketenbedrijven als Leen Bakker, Xenos, Intertoys en Blokker.

Het gaat bij filiaalbedrijven om veel banen, stelt Van Kent (SP) vast. En om de levensvatbaarheid van onze winkelstraten, zegt Amhaouch (CDA): kunnen ze misschien worden geholpen met Europese regelingen? Schrap de mkb-toets en zorg dat losse filialen steunaanvragen kunnen doen, oppert Van Haga (FvD).

De steunregelingen zijn gericht op bedrijven als geheel, zegt minister Van 't Wout. Het is volgens hem voor de uitvoeringsorganisaties, die steunaanvragen moeten beoordelen, niet te doen om per filiaal alles uit te pluizen. Maar hij staat open voor reële, werkbare alternatieven.

Huurkorting

Veel grote vastgoedondernemers weigeren de huur van worstelende winkeliers te verlagen, zegt Smeulders (GroenLinks). Die grote partijen moeten daartoe volgens hem wettelijk worden gedwongen. Hij krijgt bijval van Aartsen (VVD), die wijst op de gemeente Amsterdam, die geen huurkorting geeft aan ondernemers. Azarkan (DENK) benadrukt dat de overheid het goede voorbeeld moet geven.

Veel verhuurders geven gelukkig wel een korting, zegt Van 't Wout. Wettelijk een huurverlaging afdwingen is volgens hem praktisch en juridisch heel moeilijk te regelen. Hij is wel bereid om met de gemeenten te praten over door hen verhuurde panden.

Coronaverlof

De coronapandemie heeft grote sociale gevolgen, bijvoorbeeld voor jongeren, mensen met een arbeidsbeperking en ouders die thuiswerken en kinderen lesgeven moeten combineren. Van Dijk (PvdA) pleit voor een wettelijk geregeld coronaverlof. Goed plan, vindt Smeulders (GroenLinks), die ook om een "mentaal steunpakket" vraagt.

De sluiting van de scholen trekt een zware wissel op alle betrokkenen, erkent minister Koolmees. In de praktijk worden volgens hem vaak al goede afspraken gemaakt. Invoering van een wettelijk coronaverlof is ingewikkeld omdat er geen geschikte bestaande regeling is om werkgevers of ouders daarvoor op een eerlijke en gerichte manier te compenseren.

Toekomst: economie en overheidsfinanciën

Het kabinet komt snel met een exitstrategie om na de coronacrisis de economie er weer snel bovenop te krijgen. De protocollen die in de zomer zijn opgesteld, over bijvoorbeeld spatschermen, moeten direct weer toegepast worden zodra dat kan, benadrukt Bruins (ChristenUnie).

Moeten we in de komende jaren gaan bezuinigen door de hoge uitgaven van nu aan de steunpakketten? Verschillende woordvoeders vragen zich dat af. Op korte en middellange termijn is dat onverstandig omdat de economie zich eerst moet herstellen, betoogt minister Hoekstra. Maar op langere termijn valt volgens hem nooit uit te sluiten dat bezuinigingen nodig zijn.

Voer een solidariteitsheffing in voor bedrijven die in deze tijd juist extra goed draaien, suggereert Van Brenk (50PLUS). Maar volgens Hoekstra is het niet aan een demissionair kabinet om dat te doen.

De Kamer stemt op 2 februari over de aangepaste begroting en de tijdens het debat ingediende moties.