Debat over tweede noodpakket economie

28 mei 2020, debat - Door de coronacrisis heeft de Nederlandse economie het zwaar. De Kamer bespreekt het tweede economische noodpakket met de ministers Hoekstra (Financiën), Wiebes (Economische Zaken) en Koolmees (Sociale Zaken en Werkgelegenheid).

Half maart kwam de regering met een eerste noodpakket om snel de directe gevolgen van de corona-uitbraak het hoofd te bieden. Nu het virus leidt tot enorme economische schade, presenteert het kabinet nieuwe steunmaatregelen. Er komt onder andere 50 miljoen voor omscholing.

Nederland kan deze economische noodmaatregelen nemen doordat het land er goed voor stond aan het begin van de crisis en zijn overheidsfinanciën op orde had, betoogt minister Hoekstra. Minister Koolmees zegt dat met de noodpakketten de eerste klap wordt opgevangen. De regering hoopt dat bedrijven zich zo kunnen aanpassen aan de nieuwe realiteit.

NOW en ontslagboete

Een belangrijk onderdeel van het steunpakket is de Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW). Op basis daarvan krijgen bedrijven een deel van hun loonkosten vergoed, afhankelijk van hoeveel hun omzet is gedaald.

De eerste drie maanden was aan de NOW een ontslagboete gekoppeld. De regering wilde die afschaffen. Maar na kritiek van onder meer de vakbonden zit er in het tweede pakket toch een soort ontslagboete. Die geldt echter niet voor de eerste twintig ontslagen. De heffing of boete wordt ook alleen opgelegd als er geen overeenstemming met de vakbonden wordt bereikt.

Het zou goed zijn geweest als de ontslagboete er helemaal uit was gehaald, vindt Van Haga: bedrijven moet kunnen reorganiseren. Maar dat er nu geen boete is bij een ontslag van minder dan twintig mensen, zegt Aartsen (VVD), pakt positief uit voor kleine ondernemers. Blijf wel scherp op misbruik, beklemtoont Asscher (PvdA), bijvoorbeeld door bedrijven die tien keer negentien mensen ontslaan.

De nieuwe boete is een wassen neus, zegt Wilders (PVV), omdat die niet geldt bij minder dan twintig ontslagen. We mogen werknemers niet in onzekerheid storten, zegt Marijnissen (SP). Ook Van Brenk (50PLUS) is er niet blij mee. Bedrijven die steun krijgen, mogen geen werknemers ontslaan, stelt zij, tenzij faillissement dreigt.

Een te strenge ontslagboete zou ertoe leiden dat bedrijven geen gebruik meer maken van de NOW, denkt minister Koolmees, en dat er juist meer ontslagen vallen.

Vaste lasten

Mkb-bedrijven in door de coronacrisis getroffen sectoren kregen in het eerste noodpakket een vergoeding van €4.000 voor het betalen van vaste lasten. Dit bedrag wordt in het tweede pakket verhoogd naar maximaal €50.000.

De SBI-code waaronder een bedrijf geregistreerd staat bij de Kamer van Koophandel, bepaalt of het recht heeft op vergoeding van vaste lasten. Veel bedrijven die wel te maken hebben met grote omzetverliezen, vallen er daardoor buiten, constateert Stoffer (SGP). Staatssecretaris Keijzer (Economische Zaken) probeert volgens minister Wiebes maatwerk te leveren. Maar dat is lastig en lukt niet in alle gevallen, omdat het gaat om een grote verscheidenheid aan ondernemers.

Een compensatie van vaste lasten tot €50.000 is voor de grotere mkb-bedrijven geen oplossing, vreest Baudet (FvD). Het gaat bijvoorbeeld om horeca, sportscholen, theaters en evenementenbureaus, die grotendeels gesloten moeten blijven.

Zzp'ers

Zowel in het eerste als het tweede noodpakket zit geld voor inkomensondersteuning van zzp'ers. In het tweede pakket wordt daarbij gekeken naar het inkomen van de partner.

Klaver (GroenLinks) hekelt de invoering van een partnertoets, omdat die veel zzp'ers in de problemen brengt. Volgens Azarkan (DENK) valt die niet te rechtvaardigen. De toets moet overboord, vindt Van Kooten (GKVK), net als de leeftijdsdiscriminatie van AOW-gerechtigde zzp'ers.

Toekomst

Hoe moet de economie van de toekomst eruitzien? De coronacrisis roept die vraag op en verschillende woordvoerders spreken zich erover uit.

  • Segers (ChristenUnie): pak het sprinkhanengedrag van private-equityfondsen en de doorgeschoten flexibilisering aan, en maak regels over verantwoorde bedrijfsvoering als voorwaarde voor toekomstige overheidssteun
  • Van Weyenberg (D66): ga niet automatische terug naar het oude normaal en de grijze groei
  • Ouwehand (PvdD): breng de economie binnen de draagkracht van de aarde, bijvoorbeeld door arbeid minder en vervuiling meer te belasten
  • Heerma (CDA): doe onderzoek naar reshoring, het naar eigen land terughalen van productie

Bedrijven moeten zich instellen op een nieuwe werkelijkheid, zegt minister Wiebes. Innovaties, verdienvermogen en hervorming van de arbeidsmarkt zijn volgens hem belangrijk voor de economie van de toekomst.

De Kamer stemt op 2 juni over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: