Debat over stopzetten van de kinderopvangtoeslag

27 mei 2020, debat - Het aantal ouders dat is getroffen door het onterecht stopzetten van de kinderopvang is hoger dan eerder gedacht. De Kamer debatteert met staatssecretaris Van Huffelen (Financiën).

Mogelijk 20.000 ouders moeten gecompenseerd worden voor het onterecht intrekken van de kinderopvangtoeslag. De staatssecretaris heeft hiervoor 500 miljoen gereserveerd. Zij heeft bovendien aangifte gedaan tegen haar eigen Belastingdienst wegens beroepsmatige discriminatie en knevelarij.

De toeslagenaffaire is een zwarte bladzijde in het functioneren van de overheid, concludeert Van Weyenberg (D66). Een grote groep ouders is het vertrouwen kwijtgeraakt, erkent Van Huffelen. Er was volgens haar sprake van "institutionele vooringenomenheid" en het stelsel was te hard.

Compensatie

Getroffen ouders zijn vaak in grote problemen gekomen en moeten zo snel mogelijk worden geholpen, vinden eigenlijk alle woordvoerders.

  • Azarkan (DENK): ruim de puinhoop snel op
  • Mulder (PVV): doe het snel en ruimhartig
  • Bruins (ChristenUnie): wees zorgvuldig én maak haast
  • Nijboer (PvdA): stel een duidelijke deadline voor het vinden van een oplossing

De staatssecretaris wil liever vandaag dan morgen de gedupeerde ouders compenseren. Maar het gaat om een groot aantal ingewikkelde dossiers, dus er is volgens haar tijd nodig om de fouten uit het verleden te herstellen. Zij probeert degenen die het hardst getroffen zijn, het eerst te helpen.

Volgens Leijten (SP) en Van Kooten (GKVK) hebben ouders die opzet of grove schuld is verweten, problemen om hun onschuld te bewijzen en compensatie te krijgen. Draai voor hen de bewijslast om, suggereren ze, zodat de Belastingdienst moet aantonen dat ze fout zaten.

Het beleid op basis van opzet en grove schuld is gestopt, zegt Van Huffelen. Zij doet onderzoek naar hoe dit in het verleden is toegepast, zodat er duidelijkheid komt en ouders recht kan worden gedaan. Als de kwalificatie onterecht was, komen ouders uiteraard in aanmerking voor compensatie, verzekert de staatssecretaris.

Welke ouders hebben nou precies recht op compensatie? Voor verschillende woordvoerders is dat niet goed duidelijk. De staatssecretaris belooft dit te verhelderen met een stroomschema.

Dubbele nationaliteit

Het lijkt erop dat het hebben van een dubbele nationaliteit voor de Belastingdienst reden was om extra onderzoek te doen naar fraude. Etnisch profileren is ontoelaatbaar, zegt Lodders (VVD). Nijboer (PvdA) beklemtoont dat de overheid niet mag discrimineren. Wanneer verschijnt eindelijk het rapport van de Autoriteit Persoonsgegevens hierover, vraagt Snels (GroenLinks) zich af.

Het mag niet uitmaken wat je achtergrond is en of je een tweede nationaliteit hebt, benadrukt de staatssecretaris. De systemen en de opleidingen van de Belastingdienst moeten daarop worden ingericht.

Verantwoordelijkheid en parlementair onderzoek

Wat wisten de ambtelijke en de politieke top in het verleden? Hadden ze het onterecht stopzetten van kinderopvangtoeslagen kunnen voorkomen? Voor het functioneren van de rechtsstaat is het belangrijk dat er een duidelijk antwoord komt op deze vragen, benadrukt Omtzigt (CDA).

Moet er een parlementair onderzoek komen naar de toeslagenaffaire? Snels (GroenLinks) pleit voor een parlementaire ondervraging, Leijten (SP) voor een enquête. In zo'n onderzoek moet de Kamer ook de eigen rol bezien, vindt Van Raan (PvdD).

Toeslagenstelsel

Een fout stelsel met grote risico's dat zeer veel vraagt van de bureaucratiebestendigheid van burgers, zo omschrijft Van Otterloo (50PLUS) de kinderopvangtoeslag. We moeten af van het onwerkbare systeem van toeslagen, vindt Bruins (ChristenUnie), en werken aan een simpel, begrijpelijk en rechtvaardig belastingstelsel. Lodders (VVD), Omtzigt (CDA) en Van Weyenberg (D66) steunen hem daarin.

De regering is bezig met concrete voorstellen voor hervormingen, zegt Van Huffelen. Zij wil die in het najaar naar de Kamer sturen.

De Kamer debatteerde eerder op 21 maart en 4 december 2019 over het onterecht stopzetten van de kinderopvangtoeslag. Zij stemt op 2 juni over de ingediende moties.

Zie ook