Debat over spionage door Rusland
20 december 2018, debat - Wat kunnen we doen tegen spionage door Rusland in Nederland? De Kamer debatteert met de ministers Blok (Buitenlandse Zaken) en Bijleveld (Defensie).
Op 4 oktober werd in een persconferentie bekendgemaakt dat de Russische geheime dienst GROe in april heeft geprobeerd om digitaal in te breken bij de OPCW. De bedoeling was om de netwerken van de in Den Haag gevestigde internationale organisatie voor het verbod op chemische wapens te hacken, maar de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) verstoorde de cyberoperatie.
Russische inmenging
Een wake-upcall, zo noemt Koopmans (VVD) de MIVD-actie: we kunnen niet langer naïef zijn. Daarom moeten we volgens hem investeren in veiligheid en bondgenootschappen en moeten de veiligheidsdiensten krachtige bevoegdheden hebben. Ook waarschuwt hij voor propaganda van "Poetinfluisteraars" in Nederland.
Doet Nederland genoeg om de cyberveiligheid te beschermen? Ploumen (PvdA) vraagt zich dat af. Het versterken van het Defensie Cyber Commando verloopt moeizaam, constateert Van Ojik (GroenLinks). Hij oppert om daaraan prioriteit te geven in plaats van aan het kopen van nieuwe onderzeeërs, vliegtuigen of tanks. Er worden grote stappen gezet, verzekert Bijleveld, maar er moet meer gebeuren.
De Russische hackacties bij de OPCW, maar eerder ook bij de OVV, moeten veroordeeld worden, zegt Voordewind (ChristenUnie). Maar hij suggereert dat ze ook beschouwd kunnen worden als een verkapte erkenning van de Russische betrokkenheid bij het gebruik van chemische wapens in Syrië en het neerhalen van vlucht MH17.
Persconferentie
Was het verstandig om de details van het verstoren van de GROe-operatie openbaar te maken? Het was een helder signaal aan Rusland, zegt Stoffer (SGP): wij doorzien jullie, stop ermee! Karabulut (SP) is blij met de getoonde openheid, maar zou die ook graag zien over spionage door een bondgenoot als de VS.
De Roon (PVV) betwijfelt of het houden van de persconferentie wel zo'n goed idee was: zo zijn de Russen op scherp gezet. Bovendien kan het leiden tot een escalatie in de verslechtering van de onderlinge verhoudingen, vreest Kuzu (DENK).
Juridisch kader
In het tv-programma WNL Op Zondag heeft minister Bijleveld gezegd dat Nederland in een cyberoorlog is verwikkeld met Rusland. Maar wanneer is het digitaal optreden van een staat een oorlogsdaad? Bruins Slot (CDA) pleit voor een vertaling van het oorlogsrecht naar het digitale domein.
De regels voor het gebruik van cyberwapens door de overheid moeten wettelijk worden vastgelegd, vindt Verhoeven (D66). Ook waarschuwt hij voor een "digitaal Wilde Westen". Daarom moet er volgens hem een internationaal verdrag komen over cyberoorlog, vooral om cyberaanvallen op kritieke civiele infrastructuur te voorkomen.
Er is al internationaal recht over hoe landen fatsoenlijk met elkaar omgaan, benadrukt minister Blok. Wel is er een praktische uitwerking nodig voor de toepassing in het digitale domein.
De Kamer stemt aansluitend op het debat over de ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Gemist