Debat over ontwikkelingen rondom het coronavirus

21 januari 2021, debat - In het debat met premier Rutte en de ministers De Jonge (Volksgezondheid), Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Van Nieuwenhuizen (Infrastructuur) over de aanpak van het coronavirus draait het vooral om de invoering van een avondklok.

Nog maar één persoon op bezoek, beperking van het reisverkeer en een quarantaineplicht. Vanwege te langzaam dalende besmettingscijfers, de besmettelijkere Britse variant en de vrees voor virusmutanten waartegen de vaccins mogelijk minder goed werken, neemt het kabinet verschillende aanvullende maatregelen. Maar het meest in het oog springt het voorstel om een avondklok in te voeren.

Avondklok

Minister Grapperhaus legt uit dat de avondklok wordt ingevoerd op basis van de Wet buitengewone bevoegdheden burgerlijk gezag, maar alleen als de Kamer ermee akkoord gaat. Een meerderheid van VVD, CDA, D66, SP, GroenLinks, PvdA, ChristenUnie en 50PLUS stemt voor de maatregel. PVV, PvdD, DENK, SGP, FvD, Krol en Van Kooten zijn tegen. Het begintijdstip wordt 21.00 uur, en niet 20.30 uur zoals de regering had voorgesteld.

Niemand staat te springen om nog strengere maatregelen, zegt Veldman (VVD), maar de druk op de zorg maakt het beperken van contacten noodzakelijk. De avondklok is in zijn ogen een zware maar noodzakelijke maatregel. De besmettelijkheid van de Britse variant maakt dat wat we tot nu toe deden, onvoldoende is, zegt Heerma (CDA).

"Broddelwerk", zo noemt Wilders (PVV) de onderbouwing van de avondklok. Hij wil de effecten van andere maatregelen afwachten voor we mensen gaan "opsluiten in hun huis". Van Haga (FvD) spreekt van een dictatoriale, disproportionele en ineffectieve maatregel met grote nevenschade.

De avondklok is eerder een uiting van onmacht dan van daadkracht, betoogt Van der Staaij (SGP). Hij vindt de maatregel niet proportioneel. Daar is Kuzu (DENK) het mee eens: de avondklok doet een schep boven op de maatschappelijke ellende, zoals depressies, die de lockdown al veroorzaakt. Ook voor Krol is de avondklok "een stap te ver".

Zijn de positieve effecten van een avondklok zodanig dat die een grote inperking van de vrijheid rechtvaardigen? Jetten (D66) worstelt met die vraag. Hij waarschuwt voor effecten op het sociale en mentale welzijn van mensen die het al zwaar hebben. Een later tijdstip dan 20.30 uur kan volgens hem helpen, zodat mensen bijvoorbeeld nog wel kunnen sporten. Klaver (GroenLinks) en Marijnissen (SP) sluiten zich daarbij aan.

Besmettingen vinden voor een wezenlijk deel plaats in de avond, zegt Rutte. De Britse variant maakt volgens hem dat we nu de verspreiding maximaal moeten vertragen, ook omdat anders de reguliere ziekenhuiszorg in gevaar komt. De avondklok is wat hem betreft wel de eerste maatregel die weer moet worden geschrapt.

Werk

Als we strenge maatregelen nemen als een avondklok, kan het niet zo zijn dat werkgevers hun werknemers onnodig dwingen om naar het werk te komen. Veel woordvoerders maken dit punt. Marijnissen (SP) pleit voor een stevige handhaving door de inspectie en hoge boetes voor bedrijven.

Het is lastig voor de overheid om precies te bepalen wie wel of niet thuis kan werken, zegt Rutte. Maar hij is het er wel mee eens dat er iets moet gebeuren om "de knoppen aan te draaien".

Slachterijen waren eerder een bron van besmetting met het coronavirus. Ouwehand (PvdD) vindt het onbegrijpelijk dat zij medewerkers vragen om vaker te komen werken, "niet omdat we doodgaan van de honger maar om te exporteren naar China". Bij clusteruitbraken in slachterijen moet het mogelijk worden om die te sluiten, zegt Rutte. Minister Grapperhaus kijkt naar een wetswijziging.

Bezoek

Ploumen (PvdA), Van der Staaij (SGP) en Dik (ChristenUnie) stellen vragen over het beperken van het bezoek thuis en de mentale gevolgen daarvan. Is het niet mogelijk om toch twee mensen op bezoek te laten komen, maar dan wel uit hetzelfde huishouden? En is het niet beter om sociale bubbels in te voeren?

Minister De Jonge vindt het geen goed idee om alsnog toe te staan dat twee mensen uit hetzelfde huishouden op bezoek gaan: dat vergroot toch de kans op besmetting. Sociale bubbels kunnen bijdragen, zegt Rutte, maar dat zou een advies zijn en valt niet te handhaven.

Hoe zit het met mensen die wijkzorg of begeleiding nodig hebben? Sazias (50PLUS) wil weten of dit meetelt als bezoek. Geïndiceerde zorg en mantelzorg tellen daarvoor niet mee, verzekert minister De Jonge.

Reizen

Er is brede steun voor het weren van vluchten uit het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika en Zuid-Amerika. Maar volgens Van Kooten, Van Esch (PvdD) en Wilders (PVV) gebeurt dit te laat: er had allang een vliegverbod moeten zijn.

Het eerder in december ingestelde vliegverbod is opgeheven en vervangen door een testverplichting, die ook geldt voor internationaal bus- en treinvervoer, legt minister Van Nieuwenhuizen uit. Vanwege de opkomst van de Britse variant en andere mutanten is nu gekozen voor een vliegverbod voor risicolanden, in afwachting van de invoering van een quarantaineplicht. Verder denkt de minister na over het ook invoeren van een testverplichting voor autovervoer.

Quarantaineplicht

Het kabinet is bezig met een wettelijke quarantaineplicht voor mensen die besmet zijn en voor reizigers uit het buitenland. Onder anderen Jetten (D66) vraagt hoe het daarmee staat. Ploumen (PvdA) pleit voor inkomenssteun voor degenen die verplicht in quarantaine gaan.

Er komt een registratieplicht voor reizigers, zegt minister De Jonge, waarna er steekproefsgewijs zal worden gecontroleerd. Hij wil wel voorkomen dat een quarantaineplicht voor mensen die positief getest zijn, leidt tot een lagere testbereidheid. Het streven van de minister is om het binnen een maand wettelijk te regelen.

Vaccinaties

Mensen die met het vaccin van Pfizer/BioNTech worden ingeënt, krijgen hun tweede prik zes in plaats van drie weken na de eerste. Minister De Jonge hoopt zo het vaccineren te versnellen en op korte termijn meer mensen te beschermen.

Is het veilig om de tweede vaccinatie later te geven? Verschillende woordvoerders vragen zich dat af. Het uitstel valt binnen de range van toezichthouder EMA, verzekert minister De Jonge. Hij zegt toe scenario's te schetsen voor als de vaccinleveringen tegenvallen.

Sluiting scholen en opvang

Door nu strengere maatregelen te nemen kunnen de scholen en de opvang eerder weer open, is de hoop van de regering en veel woordvoerders. Dit moet snel gebeuren, zegt Klaver (GroenLinks). Als er mogelijkheden zijn voor verruiming, reageert premier Rutte, heeft opening van het (basis)onderwijs prioriteit.

Hoe zit het met het onderzoek naar de besmettelijkheid van de Britse variant voor kinderen? Veldman (VVD) en Heerma (CDA) vragen daarnaar. Minister De Jonge antwoordt dat het onderzoek nog wordt besproken in het OMT.

De Kamer stemt aansluitend op het debat over een deel van de ingediende moties, onder andere die over de invoering van een avondklok. Op 26 januari wordt over de resterende moties gestemd.

Zie ook: