Debat over mogelijke misleiding bevolking over oorlog in Afghanistan
6 februari 2020, debat - Er is een te positief beeld geschetst over het verloop van de oorlog in Afghanistan. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek. De Kamer debatteert erover met minister Blok (Buitenlandse Zaken) en minister Bijleveld (Defensie).
Het verloop van de oorlog in Afghanistan is jarenlang te rooskleurig voorgesteld. Dat blijkt uit een Amerikaans onderzoek, waarover The Washington Post publiceerde.
Voelt het kabinet zich misleid door de Amerikanen, vraagt Sjoerdsma (D66). Het is schokkend dat we constant zijn voorgelogen door de bondgenoten, zegt Karabulut (SP): politici schotelden ons iets voor, maar de militairen kenden de werkelijkheid.
Zijn we ook in Nederland misleid? De post-missiebeoordeling (PMB) van de Nederlandse politietrainingsmissie in Kunduz van 2011 tot 2013 spreekt van "tekortkomingen ten aanzien van transparante rapportages". De Roon (PVV) meent dat publiek en volksvertegenwoordiging stelselmatig zijn voorgelogen. Het Afghanistanbeleid heeft in zijn ogen "hopeloos gefaald".
Informatie aan de Kamer
Het aantal opgeleide agenten werd opgeklopt en de alfabetiseringsresultaten van de missie in Kunduz werden overdreven. Dat blijkt uit de PMB. Het eerste slachtoffer van een oorlog is de waarheid, zegt Kerstens (PvdA). Het achterhouden van informatie noemt hij kwalijk en schadelijk voor het vertrouwen in de politiek. Ook Sjoerdsma (D66) benadrukt het belang van eerlijke informatie aan de Kamer.
Hoe kunnen wij als Kamer ons werk doen als ons stelselmatig essentiële informatie wordt onthouden, vraagt onafhankelijk Kamerlid Van Kooten. Blok spreekt tegen dat de Kamer nooit is geïnformeerd over de betrokkenheid van door Nederland getrainde agenten bij offensieve acties, zoals Van Kooten suggereert. Volgens de minister is in 2011 gemeld dat dat niet kon worden uitgesloten.
Bosman (VVD) leest in de PMB dat mensen druk voelden om positief verslag uit te brengen. Hoe gaan de bewindslieden ervoor zorgen dat betrokkenen het gevoel krijgen dat ze veilig kunnen rapporteren over de werkelijke omstandigheden?
Bepaalde cijfers waren onjuist en dat is niet goed, erkent minister Blok. Hij vindt het zorgelijk dat mensen zich onder druk voelden staan om positief te rapporteren. Daarom werkt hij samen met Bijleveld aan het bevorderen van een cultuur waarin het veilig voelt om de juiste feiten te rapporteren. De luiken bij Defensie moeten open, voegt Bijleveld toe.
Voorwaarden
Om steun voor de Kunduzmissie te verwerven, heeft het toenmalige kabinet toezeggingen gedaan die de missie bemoeilijkt hebben, constateert Bosman (VVD). Van Helvert (CDA) zegt dat "onze mannen en vrouwen daardoor goede acteurs in een slechte B-film werden". Desalniettemin leverden zij volgens hem "een topprestatie".
Van Ojik (GroenLinks) erkent dat een flink aantal voorwaarden die aan de missie werden gesteld, van zijn fractie afkomstig waren. Maar hij wijst erop dat het kabinet de uitvoerbaarheid van de eisen in de gaten moet houden.
Lessen
De PMB is opgesteld door de onafhankelijke evaluatiedienst van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Veel woordvoerders willen dat standaard een onafhankelijke partij wordt betrokken bij de eindevaluatie van missies. Daarmee wordt een juiste balans gevonden, vindt Blok.
Laat die onafhankelijke partij ook tijdens missies de voortgang evalueren, adviseren Kerstens (PvdA) en Van Ojik (GroenLinks). Blok vindt dat problematisch: operationele informatie is veelal vertrouwelijk en ook van bondgenoten afkomstig.
De Kamer mag niet langer accepteren dat zij wordt misleid om deel te nemen aan een oorlog, betoogt Karabulut (SP). Zij wil een parlementair onderzoek instellen naar de informatievoorziening over de Nederlandse betrokkenheid bij de oorlog in Afghanistan.
De Kamer stemt op 11 februari over de tijdens het debat ingediende moties.
Zie ook
- Het overzicht van de laatste debatten in het kort
- De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
- Kijk debatten terug via Debat Gemist