Debat over huwelijkse gevangenschap

24 april 2019, debat - Er zijn in Nederland anno 2019 nog altijd mensen die tegen hun wil vastzitten in een religieus huwelijk. De Kamer bespreekt de problematiek met minister Dekker (Rechtsbescherming).

Slaat je man je elke week bont en blauw? Dan vraag je gewoon een scheiding aan. Al sinds 1971 hebben alle Nederlanders recht op ontbinding van het huwelijk. Maar in traditionele gemeenschappen kan iemand ongewild vast komen te zitten in een religieus huwelijk, door godsdienstige regels die scheiding verbieden.

Kiezen met wie je een relatie aangaat is een fundamenteel recht, vindt Buitenweg (GroenLinks), net zo fundamenteel als het recht om weer vrij te willen zijn. De Kamer is eensgezind in haar afschuw van huwelijkse gevangenschap, constateert Van Wijngaarden (VVD), maar is zij ook eensgezind over de oplossing? Hij pleit voor stevige straffen voor geestelijken die illegale religieuze huwelijken sluiten.

Rapport

Een onderzoeker van de Universiteit Maastricht publiceerde in maart 2018 een rapport met aanbevelingen voor instrumenten tegen huwelijkse gevangenschap. De onderzoeker pleit onder meer voor betere voorlichting, maar reikt ook juridische instrumenten aan die partners zouden kunnen dwingen om mee te werken aan de beëindiging van een huwelijk.

Minister Dekker heeft "grote waardering" voor het rapport van de Universiteit Maastricht, waarin volgens hem de nadruk op preventie en voorlichting ligt. Ook Bergkamp (D66) hecht in navolging van het rapport grote waarde aan voorlichting. Maar hoe bereik je vrouwen die vastzitten? Bergkamp pleit voor samenwerking met Femmes For Freedom, een organisatie die strijdt tegen zaken als huwelijksdwang.

Scheiding Kerk en Staat

Minister Dekker neemt de voorstellen uit het rapport van de Universiteit Maastricht deels over. Toch is hij op onderdelen terughoudend, zeker als die de vrijheid van godsdienst raken. Hij meent dat de overheid zich niet moet mengen in de religieuze verbintenis die partijen aangaan. De Staat moet niet eenzijdig willen normeren hoe religie moet worden uitgeoefend, vindt ook Van Toorenburg (CDA).

Streng religieuzen staan niet boven de wet, merkt Van Nispen (SP) op. Niet meewerken aan een echtscheiding zou volgens hem altijd onrechtmatig moeten zijn. Buitenweg (GroenLinks) is dat met hem eens: de vrijheid van lijf en leden mag niet ondergeschikt zijn aan de vrijheid van religie. Er zitten grenzen aan de vrijheid van godsdienst, meent ook Van Wijngaarden (VVD).

Nederland sanctioneert "grote misstanden, strafbare feiten en achterlijkheid" door islamitische huwelijken te erkennen, vindt Markuszower (PVV). Hij wil daarom de erkenning van islamitische huwelijken compleet onmogelijk maken.

Huwelijken in het buitenland

Na elke zomervakantie komt een aantal jonge meisjes niet uit het buitenland terug: ze belanden in een gedwongen huwelijk. Nederland erkent die huwelijken zodra de meisjes meerderjarig zijn. Stop daarmee, bepleit Van Toorenburg (CDA). Zij wil dat de minister de wettelijke mogelijkheden onderzoekt om te voorkomen dat zo'n huwelijk hier ooit officieel erkend wordt.

Sinds er in 2004 nieuwe afspraken zijn gemaakt met Marokko, is het veel eenvoudiger om een echtscheiding daar ook te laten erkennen, concludeert Bergkamp (D66). Zij wil dat de minister in gesprek gaat met andere landen waar gedwongen huwelijken tot stand komen om tot vergelijkbare overeenkomsten te komen.

De Kamer stemt op 14 mei over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist