Debat over door IND achtergehouden nota gestapelde nareizen van vluchtelingen

20 juni 2024, debat - Heeft minister Yesilgöz (Justitie en Veiligheid) bewust verkeerde cijfers genoemd over nareis op nareis? En heeft de IND een nota over dit onderwerp achtergehouden? De Kamer debatteert over deze kwestie met de minister en staatssecretaris Van der Burg (Asiel en Migratie).

Erkende asielzoekers kunnen in het kader van gezinshereniging familieleden naar Nederland laten komen. Die krijgen een "afgeleide asielvergunning" maar kunnen na aankomst ervoor kiezen om een zelfstandige asielvergunning aan te vragen. Als deze wordt toegekend, kunnen ook zij een procedure starten voor gezinshereniging. Dit wordt "nareis op nareis" genoemd.

Na de val van het kabinet in juli 2023 heeft Yesilgöz diverse malen gezegd dat nareis op nareis een groot probleem is, onder andere in een uitzending van Op1. In een interview met haar als VVD-lijsttrekker in de Volkskrant stelde ze dat het gaat om duizenden mensen. Uit een analyse die de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) op 16 februari 2024 online zette, blijkt dat het tientallen gevallen per jaar betreft.

Kritiek

Niet alleen de Kamer maar heel Nederland is belazerd, zegt Podt (D66). De minister heeft volgens haar maandenlang volgehouden dat er een enorm probleem was, terwijl in augustus 2023 al bekend was dat het ging om enkele tientallen mensen per jaar. "Leugens op leugens", zo typeert El Abassi (DENK) de uitlatingen van de minister.

We moeten het debat voeren op basis van feiten, zegt Ceder (ChristenUnie), en niet op basis van fabels. Hoe kan het dat niemand navraag heeft gedaan naar de cijfers? Ook heeft de minister volgens hem onterecht gesuggereerd dat de IND de cijfers van nareis op nareis verkeerd had ingeschat.

De cijfers zijn eerst gevalideerd en geactualiseerd, zegt Van der Burg. Daardoor heeft het volgens hem lang geduurd voordat ze werden gepubliceerd en bij de minister terechtkwamen.

Een minister heeft de plicht om de waarheid te spreken en het algemeen belang te dienen, zegt Koekkoek (Volt). In haar ogen heeft Yesilgöz dat niet gedaan en mensen gemanipuleerd, enkel om electorale winst te halen. Het past volgens Dijk (SP) in de VVD-machtspolitiek: liegen om de aandacht af te leiden van het eigen falen. Beeldvorming is kennelijk belangrijker dan feiten, is zijn conclusie.

Het heeft er alle schijn van dat de VVD-lijsttrekker gretig gebruik heeft gemaakt van de fabel dat er op grote schaal sprake was van fraude door vluchtelingen in de nareisprocedure, zegt Piri (GroenLinks-PvdA). Waarom heeft zij campagne gevoerd op basis van onjuiste cijfers, vraagt Teunissen (PvdD), terwijl al duidelijk was dat die niet klopten?

Ik sta hier als minister, zegt Yesilgöz, maar wordt ook aangesproken als politiek leider. Wat er in haar ogen fout is gegaan, is dat zij per abuis "duizenden" heeft gekoppeld aan "nareis op nareis", terwijl dit ging om het totaal aan nareizigers. Dat is niet goed geweest, maar op dat moment was ze zich daar niet van bewust, dus er was volgens haar geen kwade bedoeling. Het ging haar om het aan de orde stellen van misbruik van nareis op nareis, waarvoor de IND aandacht heeft gevraagd.

Niet alle woordvoerders zijn overtuigd door de antwoorden van Yesilgöz. SP, PvdD en DENK zeggen in een motie het vertrouwen in de minister op. GroenLinks-PvdA en Volt spreken in een motie hun afkeuring uit, D66 beraadt zich nog op het steunen daarvan.

Leren en corrigeren

Wij streven naar een leercultuur, zegt Van Dijk (NSC), en niet naar een afrekencultuur. Hij is kritisch over uitlatingen van de minister en vraagt haar om zaken ruiterlijk recht te zetten.

Bontenbal (CDA) denkt niet dat Yesilgöz bewust heeft gelogen, maar wel dat zij onvoldoende heeft gedaan om te voorkomen dat ze een onwaarheid sprak en om die te corrigeren nadat dit was gebeurd. En dat mag volgens hem wel van een minister verwacht worden. Hij waarschuwt voor een politieke cultuur waarin de waarheid ondergeschikt is aan de effectiviteit van de boodschap.

Als er een verkeerd beeld ontstaan is, zegt Yesilgöz, dan is het goed dat ik dat in dit debat kan rechtzetten.

Asielinstroom

De asielinstroom moet omlaag, benadrukt Brekelmans (VVD). Hij pleit voor concrete maatregelen om dat te bereiken. Nederland moet minder aantrekkelijk worden, bijvoorbeeld door het invoeren van een stelsel moet twee statussen.

Slordig en onzorgvuldig, maar geen politieke doodzonde, zegt Vondeling (PVV) over de uitlatingen van Yesilgöz. Het is volgens haar belangrijker dat de hoge asielinstroom omlaaggaat, en daar gaat het nieuwe kabinet voor zorgen.

De discussie over nareis op nareis gaat voorbij aan de essentie van het probleem, zegt Eerdmans (JA21). Dat de minister onjuiste cijfers heeft genoemd is ongelukkig, maar het moet gaan over het oplossen van de permanente asielcrisis. Keijzer (BBB) is het daarmee eens: een onjuiste uitspraak van een VVD-lijsttrekker is veel minder belangrijk dan het aanpakken van de asielchaos.

De Kamer stemt op 25 juni over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort.
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Direct.