Debat over de vrijheid van meningsuiting

12 november 2020, debat - Naar aanleiding van de moord op een Franse leraar debatteert de Kamer met premier Rutte en minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid over de vrijheid van meningsuiting.

Op 16 oktober jongstleden werd de Franse leraar geschiedenis en maatschappelijke vorming Samuel Paty vermoord omdat hij in de klas een cartoon van Mohammed had getoond. Sindsdien is het op enkele scholen in Nederland onrustig. Voor de Kamer aanleiding voor een debat over de vrijheid van meningsuiting.

Op school, in de klas, in de les dragen leraren onze kernwaarden over, zegt Rutte, daarmee de grote betekenis van het onderwijs onderstrepend. De moord op de Franse leraar en andere terreuraanslagen ziet hij als een botsing tussen beschaving en barbarij, en niet tussen twee geloofssystemen.

Petitie

Twee weken na de moord op Paty werd door 120.000 mensen een petitie ondertekend om het beledigen van Mohammed strafbaar te stellen. Een ongelukkige timing, maar verder gewoon een democratisch recht, zegt Azarkan (DENK).

Maar juist die timing van de petitie is problematisch, reageert Kwint (SP). En heel bewust gekozen, denkt Yeşilgöz (VVD). Van Ojik (GroenLinks) wijst erop dat ook de inhoud het probleem is: het beledigen van de profeet wordt centraal gesteld en niet de moord op de leraar.

Onderwijs

Op het Rotterdamse Emmauscollege moest een leraar onderduiken nadat leerlingen op social media hadden gedeeld dat in zijn lokaal een Mohammedcartoon hangt. Hoe is het mogelijk dat die leerlingen gewoon op school mogen blijven, vraagt Van Brenk (50PLUS). Kwint (SP) vindt het "een totaal verkeerd signaal aan de docenten".

Het veilige schoolklimaat staat onder druk, constateert Jetten (D66), en daarom "moeten we om onze leraren gaan staan". Hij vraagt wat de politiek meer kan doen tegen scholen waar "onze vrijheden niet worden geprezen maar betwist".

De premier deelt de bezorgdheid over de positie en de veiligheid van leraren en de zelfcensuur die zij voelen bij het lesgeven over bepaalde onderwerpen. Overigens loopt inmiddels een strafrechtelijk onderzoek.

Kuiken (PvdA) benadrukt dat de vrijheid van onderwijs er niet toe mag leiden dat kinderen in Nederland in een parallelle samenleving opgroeien. Daarom wil zij artikel 23 van de Grondwet moderniseren. Sluit de salafistische weekendscholen, betoogt Hiddema (FvD), want daar worden duizenden kinderen "geïnjecteerd met een giftige ideologie".

Informeel onderwijs kan niet in het algemeen worden verboden, reageert Rutte. Wel kan de komende wet over de transparantie van de financiering een rol spelen bij de aanpak. De premier wijst ook op de belangrijke taak van burgemeesters.

Islam

De islam is het gif in onze samenleving, zegt Wilders (PVV). Hij wijst erop dat een groot aantal moslims in Nederland de eigen religieuze regels belangrijker vindt dan de democratische regels. Hij wil dat het kabinet geen asielzoekers uit islamitische landen meer toelaat en islamitische instituten in Nederland sluit.

Maar Azarkan (DENK) wijst erop dat moslims evenzeer slachtoffer zijn van islamitisch terrorisme. Daarom moeten we ze volgens hem als bondgenoot in de strijd zien.

Wetgeving

Geen gewapper met IS-vlaggen. Van Toorenburg (CDA) wil het verheerlijken van terroristisch geweld strafbaar stellen. Maar wat is verheerlijking precies, vraagt Jetten (D66), want zo'n voorstel beperkt wel de vrijheid van meningsuiting.

Segers (ChristenUnie) hekelt het uitblijven van een wet tegen de financiering van moskeeën en instituten vanuit onvrije landen. Zorg dat geestelijk bedienaren over een vog moeten beschikken en kom met een nationale imamopleiding, wil Van Kooten.

Een nationale aanpak van buitenlandse financiering is ingewikkeld, reageert de premier, omdat er al snel constructies via buurlanden mogelijk zijn. Om die reden werkt men in Europa aan een gezamenlijke aanpak. Zorg ook voor een gezamenlijke lijst van haatpredikers, raadt Yeşilgöz (VVD) aan. Van der Staaij (SGP) wil een veel strenger immigratiebeleid.

Veiligheid

Krol benadrukt het belang van voldoende geld voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Het kabinet heeft het inlichtingenonderzoek flink aangescherpt om salafistische organisaties goed in de gaten te houden, zegt minister Grapperhaus. Als ze een antidemocratische doelstelling hebben, kunnen ze worden verboden.

Wassenberg (PvdD) wijst op het belangrijke werk van de wijkagent: zijn luisterend oor werkt beter dan het afluisterend oor van de veiligheidsdienst. Voor het werk in de wijk komt extra geld beschikbaar, reageert Grapperhaus.

De minister benadrukt in reactie op een oproep van Van Ojik (GroenLinks) dat Nederland nationaal en in EU-verband overlegt met socialmediabedrijven over het bewaken van de content op hun platforms. Daarnaast werkt de minister aan het opzetten van een autoriteit die terroristische content opspoort en verwijdert.

De Kamer stemt op 17 november over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: