Debat over de Voorjaarsnota 2023

8 juni 2023, debat - De Kamer debatteert met minister Kaag en staatssecretaris Van Rij van Financiën over aanpassingen in de lopende begroting.

De Voorjaarsnota gaat niet alleen over het lopende jaar, zegt minister Kaag, maar biedt ook inzicht in de voornemens voor volgend jaar. De oorlog in Oekraïne heeft een grote impact en vraagt om investeringen in internationale veiligheid. Tegelijkertijd blijven volgens haar investeringen in onderwerpen als klimaatbeleid, stikstof en onderwijs nodig.

Armoede

Kuiken (PvdA) en Klaver (GroenLinks) vinden de aangekondigde maatregelen niet sociaal genoeg. Ze vragen het kabinet om voor de zomer met een nieuw voorstel te komen. Zorg voor hogere lonen en een plan voor armoedebestrijding en betaal dat met een eerlijke bijdrage van vermogenden en winstgevende bedrijven, is hun oproep.

Grinwis (ChristenUnie) vraagt de bewindslieden om alles op alles te zetten om armoede, in het bijzonder onder kinderen, te verminderen. De burger met de kleine portemonnee trekt altijd aan het kortste eind, concludeert Azarkan (DENK).

Het kabinet wil voorkomen dat meer mensen in armoede terechtkomen, verzekert Kaag. De doelstelling om de armoede onder kinderen te halveren blijft gewoon staan. Minister Schouten (Armoedebeleid) is daar volgens haar hard mee bezig.

Belastingen en winsten

"Werken moet lonen" is holle retoriek geworden, meent Gündoğan, die pleit voor een belastingstelsel waarin vermogen meer wordt belast. Van Rij zegt dat het kabinet kijkt naar de noodzaak, doeltreffendheid en doelmatigheid van fiscale regelingen en naar het tegengaan van belastingconstructies. Een voorbeeld is het oneigenlijk gebruik van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR).

Er is sprake van "graaiflatie", zegt Marijnissen (SP), waarbij bedrijven onnodig prijzen verhogen terwijl ze al woekerwinsten maken. Waarom worden deze winsten niet hoger belast? De winstinflatie verschilt erg per sector, zegt Kaag, ook doordat sommige bedrijven anticiperen op stijgende prijzen. Als er sprake is van misbruik van marktmacht, is er volgens haar een rol weggelegd voor de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Provincies en gemeenten

Gemeenten nemen het Rijk enorm veel werk uit handen, zegt Stoffer (SGP), maar ze zitten in financiële onzekerheid. Wanneer komt het kabinet met langjarig perspectief voor gemeenten? Van Rij erkent dat er onzekerheid was over de financiering van het Gemeentefonds en het Provinciefonds. De bedoeling is om die te gaan koppelen aan de groei van het bnp.

Van der Plas (BBB) wijst erop dat provincies en gemeenten de komende jaren structureel minder geld krijgen. Ze vreest voor de gevolgen die dit heeft voor de bereikbaarheid in de regio's. Ook Slootweg (CDA) maakt zich zorgen over de verschraling van het regionale ov. Hij vraagt de regering om maatregelen om deze ontwikkeling tegen te gaan.

Het kabinet heeft oog voor het ov in de regio, verzekert Kaag. Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur) is daar verantwoordelijk voor.

Begrotingsbeleid

De overheid geeft te veel geld uit, stelt Heinen (VVD). Volgens hem zijn er de komende jaren extra bezuinigingen van 10 tot 20 miljard nodig om het begrotingstekort terug te dringen. Onze rijksfinanciën worden elk jaar een beetje meer Zuid-Europees, oordeelt Eerdmans (JA21).

De stijgende rente zorgt voor tegenvallers in de begroting, erkent Kaag. In de miljoenennota voor volgend jaar wil ze uitwerken wat nog kan en wat niet meer kan.

Van Weyenberg (D66) vindt het juist goed dat het kabinet "scherp aan de wind vaart". Door nu te investeren, voorkomen we volgens hem allerlei uitgaven in de toekomst, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat.

Asiel

Hoe kan het dat de kosten van de asielopvang al 23 jaar te laag ingeschat worden, vraagt Ephraim (Groep Van Haga) het kabinet. Elke asielzoeker kost de belastingbetaler een ton in het eerste jaar, stelt Van Dijck (PVV). De "droom van D66" wordt volgens hem het failliet van Nederland.

Het kabinet heeft de ambtelijke ramingen voor de kosten gebruikt, zegt Kaag, maar de ontwikkeling van het aantal asielzoekers in de opvang is volatiel.

Jong en oud

Hoe gaat de minister voorkomen dat bezuinigingen terechtkomen bij de volgende generatie, vraagt Dassen (Volt). Hij pleit voor een generatietoets bij bezuinigingen, om generaties die nu geen stem hebben een stem te geven. Den Haan (Fractie Den Haan) vraagt op haar beurt aandacht voor de koopkracht van gepensioneerden. Ze benadrukt dat bij steeds meer ouderen de koopkracht afneemt en de armoede toeneemt.

Investeringen in klimaat, stikstof en onderwijs zijn belangrijk voor de toekomst en de brede welvaart, betoogt Kaag, en die gaan door. Op die manier houdt het kabinet in haar ogen wel degelijk rekening met volgende generaties.

De Kamer stemt op 13 juni over de tijdens het debat ingediende moties. Over de amendementen wordt in de week voor het zomerreces gestemd.

Zie ook: