Debat over de Turkse inval in Syrië

16 oktober 2019, debat - De Kamer debatteert met minister-president Rutte en minister Bijleveld (Defensie) over de gevolgen van de Turkse inval in Syrië.

Op 9 oktober is het Turkse leger begonnen met een militaire operatie in Noord-Syrië. Hoe moeten Nederland, de Europese Unie en de NAVO daarop reageren? En wat betekent de inval voor de IS-gevangenen in het gebied?

De actie van Turkije is volgens Voordewind (ChristenUnie) "onverantwoord en onrechtvaardig". Het is een mes in de rug van de Koerden, die zo hard hebben gevochten tegen IS, vindt Marijnissen (SP).

We moeten alle mogelijke middelen inzetten om de jonge Koerdische democratie in Noord-Syrië te beschermen, stelt onafhankelijk Kamerlid Van Kooten. Voor Baudet (FvD) toont de inval dat het gezag van Assad moet worden hersteld in Syrië: dat is de enige kans op een stabiele situatie voor Koerden en andere minderheden.

Minister-president Rutte veroordeelt de aanval en benadrukt de vergaande humanitaire gevolgen. De Nederlandse regering wil een staakt-het-vuren.

Gevolgen

Onze eerste prioriteit moet het redden van onschuldige mensenlevens zijn, vindt Sjoerdsma (D66). Klaver (GroenLinks) roept net als Asscher (PvdA) het kabinet op om bij te dragen aan de 30 miljoen humanitaire hulp waar de Verenigde Naties om hebben gevraagd. Nederland staat al in de top tien donoren voor de Syriëregio, benadrukt minister Bijleveld, maar met andere landen wordt besproken of er meer moet gebeuren.

Schrijnend dat het gaat om een inval door NAVO-bondgenoot Turkije, vindt Van der Staaij (SGP). Hij wil dat Nederland en andere NAVO-landen meer investeren in de eigen krijgsmacht en grensbewaking.

Met de Turkijedeal heeft de EU volgens Van Raan (PvdD) president Erdogan het ultieme chantagemiddel in handen gegeven, nu hij dreigt om 3,6 miljoen Syrische vluchtelingen op Europa af te sturen. Mijn fractie waarschuwde jaren geleden al om niet met de Turkse premier in zee te gaan, merkt De Roon (PVV) op.

De half miljoen Turkse Nederlanders zouden zich vanwege de inval niet gedwongen moeten voelen om zich te verdedigen, vindt Kuzu (DENK). Krol (50PLUS) vraagt aandacht voor Turkse en Koerdische Nederlanders die geen aanhanger van Erdogan zijn: bescherm hun vrijheid van meningsuiting.

Sancties

Moet de internationale gemeenschap maatregelen nemen tegen Turkije? De EU schort wapenleveranties aan het land voorlopig op. Tref verder sancties tegen Turkije op alle mogelijke vlakken, zegt Marijnissen (SP): diplomatiek, economisch, persoonlijk. Draai de geldkraan voor Turkije helemaal dicht en zet het land uit de NAVO, eist De Roon (PVV).

Laat Europese sancties aansluiten bij de sancties van de VS, zegt Van Helvert (CDA), want dan zijn ze het meest effectief. We moeten Erdogan raken waar het pijn doet en niet met eenzijdige en ongerichte sancties komen, is de strategie die Koopmans (VVD) voorstelt, bijvoorbeeld door Europese steun en toetredingsonderhandelingen tot de EU stop te zetten.

We blijven in EU-verband werken aan steun voor nadere maatregelen, zegt Rutte. Hij denkt aan aanscherping van het wapenembargo, maar wil geen prioriteiten benoemen. Geopolitiek-strategisch zou het volgens de premier onverstandig zijn als Turkije de NAVO verlaat.

Strijd tegen IS

In de Kamer leven zorgen over de gevolgen van de inval voor de strijd tegen IS. Honderden IS'ers zouden al zijn ontsnapt uit kampen die door de Koerden werden bewaakt.

Door de Turkse actie wordt niet langer gestreden tegen IS, waarschuwt Voordewind (ChristenUnie). Van Helvert (CDA) en Asscher (PvdA) willen dat de veiligheidsrisico's in kaart worden gebracht van het gevaar dat ontsnapte IS-strijders naar Europa komen. We zouden IS-strijders eventueel naar Nederland moeten halen en hier berechten, zegt Sjoerdsma (D66), in plaats van dat ze ongecontroleerd terugkeren.

Klaver (GroenLinks) merkt op dat de Turkse president heeft beloofd zich te ontfermen over de IS-strijders. Wat die toezegging waard is, zal moeten blijken, zegt Rutte. Hij benadrukt dat beveiliging van gevangenenkampen een Turkse verantwoordelijkheid wordt.

De Kamer stemt op 17 oktober over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist