Debat over de terugkeer van vreemdelingen

11 juni 2018, wetsvoorstel - Vreemdelingen die geen recht hebben op verblijf in Nederland moeten het land verlaten. De Kamer spreekt met staatssecretaris Harbers (Justitie en Veiligheid) over zijn Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring.

De meeste vreemdelingen die geen recht hebben om in Nederland te blijven, vertrekken zelfstandig. Voor de groep die dat niet doet, kan de overheid een aantal dwangmaatregelen nemen, van vrijheidsbeperkende maatregelen tot een meldplicht tot vreemdelingenbewaring. De nieuwe wet is gericht op terugkeer en biedt maatwerk, zegt Harbers.

Fritsma (PVV) heeft geen enkel vertrouwen in de wet zolang "de krakersbende van We Are Here ongestraft zijn gang kan gaan". Omdat uit cijfers blijkt dat minder dan de helft van de uitgeprocedeerde asielzoekers daadwerkelijk het land verlaat, wil hij illegaliteit strafbaar stellen en illegalen altijd vastzetten, ook als uitzetting niet direct mogelijk is.

Het terugkeerbeleid is de achilleshiel van ons asielbeleid, zegt Azmani (VVD). Het frustreren van het vertrek is volgens hem vaak effectief, zeker als landen van herkomst niet meewerken. Die landen moeten daarvan de consequenties ondervinden, meent hij.

Vreemdelingenbewaring

De meest vergaande maatregel die de overheid heeft om vreemdelingen te dwingen het land te verlaten, is plaatsing in vreemdelingenbewaring. Die wordt toegepast als iemand zijn vertrek blijft tegenwerken of als er een risico is dat hij de illegaliteit in gaat. Zonder de mogelijkheid van vreemdelingenbewaring zou de geloofwaardigheid van het beleid worden ondermijnd, zegt Harbers.

Met de wet komt er één bestuursrechtelijk kader voor vreemdelingenbewaring. De vreemdelingen krijgen zo veel mogelijk interne bewegingsvrijheid en er wordt zinvolle dagbesteding aangeboden. Van Toorenburg (CDA) juicht het toe dat terughoudend wordt omgegaan met dwangmiddelen. Maar Fritsma (PVV) ziet het anders: deze "vijfsterrenhotelbenadering" gaat niet werken.

Voorwaarden

Voordewind (ChristenUnie) en Groothuizen (D66) benadrukken dat vreemdelingenbewaring alleen als uiterste middel mag worden gebruikt. En het is niet geschikt voor kwetsbare mensen en kinderen, vindt Van Dijk (SP). Met Groothuizen (D66) wijst hij op het goede voorbeeld van de kindvriendelijke gezinsvoorziening in Zeist.

Vernederende en traumatiserende visitaties moeten we niet langer toestaan, menen Van Ojik (GroenLinks) en Van Dijk (SP). Visitatie zal nog slechts bij hoge uitzondering plaatsvinden, reageert Harbers, bijvoorbeeld wanneer het alternatief, de röntgenscanner, defect is én er concrete aanwijzingen zijn dat een vreemdeling iets gevaarlijks bij zich draagt.

Het oppakken van kinderen doen de diensten zo humaan mogelijk met zo min mogelijk ophef, zegt de staatssecretaris. Maar hij kan niet garanderen dat het altijd overdag en door niet-geüniformeerd personeel gebeurt, zoals Van Dijk (SP), Kuiken (PvdA) en Van Ojik (GroenLinks) vragen.

Als iemand in vreemdelingenbewaring weigert mee te doen aan activiteiten, moet hij kunnen worden opgesloten, stellen Azmani (VVD) en Van Toorenburg (CDA). Staatssecretaris Harbers heeft begrip voor dit voorstel.

Terugkeer

Bisschop (SGP) beoordeelt de aandacht voor een effectief terugkeerbeleid in de wet als bescheiden. Daarop verwijst Azmani (VVD) naar de nieuwe dwangbevoegdheden. De staatssecretaris benadrukt dat er diverse maatregelen in de wet staan waar de uitvoerende diensten, zoals de politie, behoefte aan hebben.

Kuiken (PvdA) onderstreept het belang van een actieve begeleiding bij terugkeer. Meer hulp bij het verkrijgen van documenten is volgens haar vooral vóór de fase van vreemdelingenbewaring belangrijk. Die hulp wordt al geboden maar is niet altijd effectief, reageert de staatssecretaris, omdat de mensen niet meewerken aan hun terugkeer.

De Kamer stemt op 19 juni over het wetsvoorstel en de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist