Debat over de rellen in Nederland

27 januari 2021, debat - Hoe moet de overheid reageren op de rellen van de afgelopen dagen? De Kamer debatteert met premier Rutte en de ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Bijleveld (Defensie).

Demonstraties tegen het instellen van de avondklok zijn uitgelopen op rellen, brandstichting, vernielingen en plunderingen. Onacceptabel, vinden alle woordvoerders. Dat je het niet eens bent met de coronamaatregelen, mag geen reden zijn voor zulk gedrag, zegt Rutte.

Inzet leger

Herhaling van het grootschalige geweld moet worden voorkomen, benadrukt Wilders (PVV). De politie is overbelast en kan grootschalige rellen niet aan, denkt hij, en daarom moeten we nu het leger gebruiken om de orde te herstellen. Dat is in zijn ogen beter dan het inzetten van Duitse of Belgische politieagenten.

Inzet van het leger werkt eerder escalerend dan de-escalerend, vreest Van Brenk (50PLUS). Wassenberg (PvdD) is het daarmee eens: het werkt als een rode lap op een stier. Ook Baudet (FvD) vindt het een slecht idee om het leger in te zetten om coronamaatregelen te handhaven.

De Koninklijke Marechaussee, onderdeel van de krijgsmacht, ondersteunt de politie al. Maar meer inzet van het leger is volgens de premier en minister Grapperhaus nu niet aan de orde: de politie kan de situatie aan. Indien noodzakelijk kunnen meer onderdelen van het leger ingezet worden, zegt minister Bijleveld, maar zij hoopt dat dit niet nodig zal zijn.

We hebben inderdaad een leger nodig om dit op te lossen, betoogt Klaver (GroenLinks), maar dat is een leger van broers en zussen, vaders en moeders, neven en nichten, ooms en tantes. Die moeten tegen potentiële relschoppers zeggen: haal het niet in je hoofd om rotzooi te trappen. Het is goed als de samenleving zich uitspreekt, zegt minister Grapperhaus.

Relschoppers

Om relschoppers te ontmoedigen is het belangrijk dat de pakkans omhooggaat, benadrukt Yeşilgöz (VVD). Camerabeelden moeten gedeeld worden en de politie moet actief online zoeken naar de organisatoren. Van der Staaij (SGP) wil dat opruiing op sociale media vroegtijdig wordt gesignaleerd en aangepakt. De politie zit erbovenop, verzekert minister Grapperhaus.

Om coronahooligans weer in het gareel te krijgen, moeten we ze op dezelfde manier aanpakken als voetbalhooligans, suggereert Kuiken (PvdA). Zij vraagt om een meldplicht en het samenstellen van een database.

We moeten meer te weten komen over de achtergrond van relschoppers, zegt Van Nispen (SP). Niet omdat het geweld valt te rechtvaardigen, zo benadrukt hij, maar wel om te begrijpen hoe het zo uit de hand heeft kunnen lopen. Laat het kabinet zich adviseren door gedragswetenschappers en criminologen, vraagt Van Dam (CDA).

Om het in de toekomst te voorkomen of beter te bestrijden moeten we hiervan leren, erkent Rutte. Maar dat mag volgens hem niet leiden tot het vergoelijken van gedrag. We moeten ons verdiepen in waar dit vandaan komt, zo sluit minister Grapperhaus zich daarbij aan. De regering laat zich volgens hem al bijstaan door gedragswetenschappers.

Compensatie plunderingen

Hoe kunnen we de winkeliers helpen die zijn getroffen door vandalisme en plunderingen? Deze ondernemers hadden het al moeilijk, zegt Kuzu (DENK), en hebben nu nog meer schade. Groothuizen (D66) wil dat zij worden geholpen om de schade op daders te verhalen. Dat kan wellicht door gebruik te maken van groepsaansprakelijkheid, oppert Van der Graaf (ChristenUnie).

De overheid moet ondernemers "die de klappen hebben opgevangen" tegemoetkomen, vindt Van Brenk (50PLUS), omdat het vaak niet zal lukken om de schade (snel) op de daders te verhalen. Van Dam (CDA) denkt dat het CJIB of het Schadefonds Geweldsmisdrijven daar een rol in kan spelen.

Een deel van de schade wordt vergoed door verzekeraars, zegt minister Grapperhaus. De regering wil daarnaast een fonds oprichten om de door rellen getroffen ondernemers te helpen.

De Kamer stemt op 27 januari over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: