Debat over de maatregelen in het Preventieakkoord

3 september 2019, debat - Het Nationaal Preventieakkoord heeft tot doel om de gezondheid van zo veel mogelijk Nederlanders te bevorderen. De Kamer debatteert erover met staatssecretaris Blokhuis (Volksgezondheid, Welzijn en Sport).

Nederland moet gezonder worden. Blokhuis en een groot aantal maatschappelijke organisaties ondertekenden daartoe vorig jaar het Nationaal Preventieakkoord. Met een groot aantal maatregelen moeten roken, overgewicht en problematisch drankgebruik worden teruggedrongen. Een ambitieus akkoord, vindt Kuik (CDA).

Goed dat het Preventieakkoord er is, zegt Veldman (VVD), maar de overheid moet zich op dit gebied beperken tot het geven van voorlichting en het stellen van voorwaarden. Liever afspraken met organisaties dan wettelijke verboden, aldus de VVD'er. De overheid mag de burger nooit, maar dan ook nooit voorschrijven hoe hij moet leven, vindt Mulder (PVV).

De totstandkoming van het Preventieakkoord is een spannend proces met vallen en opstaan geweest, zegt Blokhuis. Om voldoende draagvlak te bereiken is samengewerkt met 72 maatschappelijke organisaties, van onderwijs tot bedrijfsleven en wetenschap. De staatssecretaris benadrukt dat niemand in zo'n proces volledig zijn zin krijgt.

Meer nodig?

Renkema (GroenLinks) wijst op het oordeel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu: het Preventieakkoord bevat onvoldoende maatregelen om de doelen te bereiken. De industrie heeft te veel kunnen meeschrijven aan het akkoord, concludeert de GroenLinks-woordvoerder. De staatssecretaris "danst een langzame wals" met producenten en aanbieders van ongezonde producten, voegt onafhankelijk Kamerlid Van Kooten toe.

Er is op dit moment geen draagvlak voor verdergaande maatregelen, argumenteert Blokhuis. Hij zegt tevreden en trots te zijn op het resultaat en ziet dat als het begin van een beweging. We zullen toegroeien naar de doelen, meent de bewindsman. Of er wel of geen draagvlak is voor verdergaande maatregelen, zal in de Kamer blijken, reageert Ploumen (PvdA).

Roken

Een rookvrije generatie in 2040. Dat is een van de doelen van het Preventieakkoord. Sazias (50PLUS) wil dat "verstokte rokers in de verslavingsfuik van de tabaksindustrie" niet in de steek worden gelaten en bepleit een heffing voor de fabrikanten. Ook Van Gerven (SP) is voor zo'n tabakverslavingsfonds.

Het idee van een tabakverslavingsfonds heeft geen meerderheid gekregen in het overleg met de verschillende maatschappelijke organisaties, reageert Blokhuis. De overweging daarbij was dat de industrie daarmee zichzelf zou kunnen legitimeren.

Dik (ChristenUnie) bepleit een verdere beperking van de reclame voor en de zichtbaarheid van sigaretten. Uiteindelijk mogen sigaretten alleen nog in tabaksspeciaalzaken worden verkocht, vindt Kuik (CDA). Diertens (D66) wil al in het komende Belastingplan vastleggen dat een pakje sigaretten in 2023 minimaal tien euro kost.

Veldman (VVD) en Mulder (PVV) bepleiten meer aandacht in het antirookbeleid voor de belangen van ondernemers. Die mogen niet op korte termijn met nieuwe eisen worden geconfronteerd.

Overgewicht

Om het overgewicht terug te dringen bevat het Preventieakkoord te weinig concrete maatregelen, vindt Diertens (D66). Ploumen (PvdA) mist bijvoorbeeld een suikertaks. Zo'n taks vindt Van Gerven (SP) geen goed idee. Hij wil niet de burger, maar de producent aanpakken. In de onderhandelingen was er geen draagvlak voor een suikertaks, zegt Blokhuis.

Wat je koopt en wat je eet, wordt in belangrijke mate bepaald door de industrie, zegt Ouwehand (PvdD). Zolang er overal fastfoodketens opduiken en er door supermarkten veel met vlees wordt gestunt, zal gezondheidswinst volgens haar uitblijven. Pak die voedselomgeving aan, luidt haar oproep. En verlaag de btw op groenten en fruit, voegt Renkema (GroenLinks) toe.

Blokhuis zegt dat er nadrukkelijk wordt gewerkt aan de voedselomgeving: het wordt makkelijker om gezonde keuzes te maken. Ook verwijst hij naar de afspraken over verbetering van de productsamenstelling, gericht op minder suiker, zout en vet. Dat slechts 20% van de supermarktaanbiedingen conform de Schijf van Vijf is, noemt de staatssecretaris "een behoorlijk verbeterpunt".

Drugs

Waar zijn de maatregelen in het Preventieakkoord om drugsgebruik te bestrijden? Ploumen (PvdA) verwoordt een gemis dat door veel andere sprekers wordt gesignaleerd. Het ergert Van der Staaij (SGP) dat drugsgebruik zo normaal lijkt te worden gevonden. Hij wil meer inzet op drugspreventie.

Kuik (CDA) mist maatregelen tegen het toenemend lachgasgebruik. Op het departement van Volksgezondheid, Welzijn en Sport wordt nagedacht over beleidsopties om het oneigenlijk gebruik van lachgas tegen te gaan, reageert de staatssecretaris.

Mulder (PVV) vraagt zich af hoe partijen die het Preventieakkoord ondersteunen, tegelijkertijd een experiment met de legalisering van softdrugs kunnen starten.

De Kamer stemt op 10 september over de moties die tijdens het debat zijn ingediend.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist