Debat over de Europese top van 24 en 25 maart en de NAVO-top van 24 maart

23 maart 2022, debat - De Kamer debatteert met minister-president Rutte over de Nederlandse inzet bij de Europese top van 24 en 25 maart en de ingelaste NAVO-top van 24 maart.

De situatie in Oekraïne is verschrikkelijk, zegt minister-president Rutte. Hij spreekt van "nietsontziende Russische agressie". De Russische aanval verloopt niet volgens plan, het leger kent grote verliezen, maar het is moeilijk te voorspellen hoe het verdergaat, aldus de premier.

Onderhandelingen

De oorlog wordt steeds meedogenlozer, constateert Van Dijk (SP). Tegelijkertijd lijkt de opmars van Rusland gestuit te worden. Kan de minister-president iets zeggen over een mogelijk staakt-het-vuren?

Wat als Rusland oorlogsmisdaden blijft plegen, vraagt Bisschop (SGP). Wat is voor het kabinet de humanitaire rode lijn? Wordt er ingezet op een VN-missie om een wapenstilstand af te dwingen of humanitaire hulp te bieden?

De rol van de VN wordt beperkt door Rusland, zegt Rutte. Verschillende partijen, waaronder Turkije, proberen een bemiddelende rol te spelen, maar voor een overeenkomst over de Donbas en de Krim is uiteindelijk een rechtstreeks gesprek nodig op het hoogste niveau tussen Rusland en Oekraïne, verwacht de premier.

Sancties

Nederland heeft inmiddels 400 miljoen euro bevroren van Russische oligarchen, maar in andere landen gaat het om grotere bedragen. Wij hebben bewust structuren opgezet die verhullen wie er profiteert van een onderneming, zegt Omtzigt. Zijn dergelijke deals met de Belastingdienst beschikbaar voor autoriteiten die de sancties moeten opleggen?

We gaan door met het bevriezen van tegoeden en zullen daar de Kamer over blijven informeren, zegt Rutte. De afspraken met de Belastingdienst vallen volgens hem onder de fiscale geheimhoudingsplicht. Hij komt hierop terug in de eerstvolgende brief over de sancties.

Poetin heeft aangekondigd dat landen Russisch gas met roebels moeten betalen, om zo de koersval van die munt tegen te gaan, zegt Kamminga (VVD). Kan de minister-president bevestigen dat we hier geen medewerking aan verlenen? Het is een zaak van bedrijven in welke valuta zij betalen, zegt Rutte. Als je betaling in roebels wilt verbieden, dan moet dat op EU-niveau.

Welke sancties hebben we nog achter de hand als Rusland biologische wapens gaat inzetten, vraagt Amhaouch (CDA). Op sancties op het gebied van gas, olie en havens ligt geen taboe, reageert Rutte, maar we moeten ook rekening houden met de leveringszekerheid.

Militaire steun

We moeten wapens blijven leveren aan Oekraïne en sterkere luchtafweer, vindt Sjoerdsma (D66), zodat het land zelf kan zorgen voor een no-flyzone. Ligt dat op tafel bij de EU-top? We werken hard aan de levering van militaire middelen, goederen en medicijnen aan Oekraïne, zegt Rutte. Er hebben meerdere leveringen plaatsgevonden. Het instellen van een no-flyzone door de NAVO is niet aan de orde vanwege het risico in het conflict betrokken te worden.

Lidmaatschap Europese Unie

Oekraïne heeft het EU-lidmaatschap aangevraagd. Hoe staat het daarmee, willen verschillende woordvoerders weten. Het verdrag voorziet niet in een sneltrein naar EU-lidmaatschap, zegt de premier. Het toetredingsproces tot de Europese Unie moet geen politieke reden hebben, maar moet gebeuren op basis van het Verdrag van Maastricht, met de daarbij geldende eisen aan de rechtsstaat.

Voedseltekorten en energiecrisis

Een kwart van de wereldwijde tarwe-export is afkomstig uit Oekraïne, constateert Eppink (JA21). Er dreigen door de oorlog tot diep in Afrika hongersnoden uit te breken. Het kabinet is hier zeer bezorgd over, antwoordt Rutte. Hij benadrukt dat Nederland jaarlijks ruim 300 miljoen investeert in voedselzekerheid.

Deze crisis heeft nog duidelijker gemaakt dat onze energievoorziening zo snel mogelijk diverser moet worden, meent Koekkoek (Volt). Zij verzet zich tegen de inzet van Amerikaans lng, biogas en het openhouden van kolencentrales. Hoe meer we besparen en hoe minder Russisch gas we nodig hebben, hoe beter, zegt de premier. Het gebruik van lng is noodzakelijk in de tussenfase.

Vluchtelingen

Piri (PvdA) wijst erop dat de premier onlangs zei dat Nederland 50.000 ontheemden uit Oekraïne verwacht. Is het niet tijd om eerlijk te zeggen dat er waarschijnlijk veel meer mensen naar Nederland komen? Zij pleit voor het verstrekken van tijdelijke verblijfsvergunningen.

Polen moet gecompenseerd worden voor de opvang van vluchtelingen, vindt Van der Lee (GroenLinks), maar voor het uitkeren van geld uit het Herstelfonds aan Polen moet eerst de rechtsstaat daar versterkt worden. Nederland blijft vasthouden aan die voorwaarden, zegt Rutte. Er is geen akkoord met Polen over dat Herstelfonds.

Er staan niet alleen hulporganisaties aan de grenzen, maar ook mensenhandelaren, constateert Van der Graaf (ChristenUnie). Dat vraagt om een gecoördineerde aanpak in EU-verband.

EU-defensiesamenwerking

Europese lidstaten kwamen onlangs het Strategisch Kompas overeen, met afspraken over meer defensiesamenwerking. Daarin staat dat er een snelle interventiemacht van 5.000 militairen komt. Hoeveel Nederlandse militairen maken deel uit van dit Europese minileger, wil Van Haga (Groep Van Haga) weten.

Als zo'n leger er is, zal de behoefte ontstaan om het ook in te zetten, verwacht De Roon (PVV). De Kamer heeft zich onlangs in meerderheid uitgesproken tegen de oprichting van een Europees leger, zegt Van Houwelingen (FVD). De NAVO garandeert onze veiligheid, benadrukt Van der Plas (BBB). Zij heeft geen behoefte aan "het amateurisme van de EU" op dit punt.

De interventiemacht is bedoeld voor logistieke operaties en het uitvoeren van evacuaties, zegt Rutte. Hij benadrukt dat het geen leger is. Het gaat niet om de verdediging van het grondgebied en staat los van de taak van de NAVO. Voor deelname aan de interventiemacht is altijd nationale besluitvorming nodig, aldus de premier.

De Kamer stemt op 24 maart over de tijdens het debat ingediende moties.

Zie ook: