Debat over de aangekondigde opzegging van het INF-verdrag

24 april 2019, debat - Er zijn zorgen over het opzeggen van het INF-verdrag door de Verenigde Staten en Rusland. De Kamer debatteert hierover met minister Blok (Buitenlandse Zaken).

Op 7 december 1987 tekenden de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie het Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty. Dit INF-verdrag verbiedt beide wereldmachten raketten met een bereik van 500 tot 5.500 kilometer te produceren.

Op 1 februari 2019 kondigde de Amerikaanse president Trump aan de uitvoering van het INF-verdrag op te schorten wegens schendingen door Rusland. In reactie daarop besloot ook Rusland het verdrag op te zeggen. Een ernstige gebeurtenis, vindt minister Blok.

Zorgen

We slaapwandelen richting een kernwapenwedloop, zegt Sjoerdsma (D66). Het opzeggen van het INF-verdrag treedt na een halfjaar in werking, dus er zijn tot 2 augustus nog 100 dagen om het te redden. Van Ojik (GroenLinks) spoort de regering aan om zich daarvoor in te zetten, bijvoorbeeld door de opzegtermijn te verlengen.

Een stap achteruit in onze veiligheid. Zo typeert Van Helvert (CDA) het opzeggen van het INF-verdrag. Hij legt de schuld daarvoor vooral bij Rusland. Maar Karabulut (SP) benadrukt dat de VS het verdrag als eerste opzegden. Zij pleit voor een diplomatiek initiatief om beide kernmachten aan tafel te krijgen.

Rusland schendt het INF-verdrag al jarenlang, zegt minister Blok, door het ontwikkelen en opstellen van nieuwe raketten. Nederland heeft in NAVO-verband en in bilaterale contacten aangedrongen op het opnieuw tot leven wekken van het INF-verdrag, en blijft dat doen.

Breder verdrag?

Het INF-verdrag is gedateerd, redeneert De Roon (PVV). Dat komt volgens hem vooral doordat landen als China en Iran er niet aan gebonden zijn. In dat licht is het begrijpelijk dat de VS en Rusland ervan af willen. Daarom pleit hij voor een nieuw, breder verdrag.

De discussie over het INF-verdrag is een probleem, maar biedt volgens Koopmans (VVD) ook kansen. Hij wil zoeken naar mogelijkheden om het verdrag uit te breiden, door er meer wapens onder te laten vallen en door meer kernmachten, zoals China, zich erbij te laten aansluiten. De regering moet zich inzetten voor een INF-verdrag 2.0, zo sluit Ploumen (PvdA) zich daarbij aan.

Het zou goed zijn als China partij zou worden in het INF-verdrag, zo reageert minister Blok. Maar het land is tot nu toe volgens hem zeer afhoudend geweest bij deelname aan ontwapeningsverdragen.

Nederlandse kernwapentaak

Moeten Nederlandse F-35's kernwapens kunnen vervoeren? Koopmans (VVD) vindt van wel: we moeten verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen veiligheid. Maar Karabulut (SP) wil dat Nederland zich onttrekt aan een voortgaande wapenwedloop. Volgens haar is er geen maatschappelijk draagvlak voor het geschikt maken van F-35's voor een kernwapentaak.

Het streven moet zijn om Europa kernwapenvrij te maken, zegt Sjoerdsma (D66): in dat geval vervalt ook de Nederlandse kernwapentaak. Maar Nederland moet wel een goed NAVO-bondgenoot zijn, vindt Van Helvert (CDA), en daarin past geen eenzijdige ontwapening. Ploumen (PvdA) vraagt van de regering een actieve inzet voor een kernwapenvrije wereld.

De Kamer stemt op 14 mei over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort

• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.

• Kijk debatten terug via Debat Gemist