Debat begroting Justitie en Veiligheid afgerond

26 november 2020, begroting - De ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Dekker (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Broekers (Justitie en Veiligheid) verdedigen hun begroting voor het jaar 2021.

Ook in de coronacrisis is onze rechtsstaat de ruggengraat van de samenleving gebleken, zegt Grapperhaus. Maar die rechtsstaat wordt volgens hem wel doorlopend bedreigd door georganiseerde ondermijnende criminaliteit en digitale criminaliteit.

Criminaliteit en ondermijning

Oprollen, afpakken, voorkomen. Grapperhaus pakt de georganiseerde ondermijnende criminaliteit hard aan met een breed offensief en met diverse regionale projecten, bijvoorbeeld in kleinere havens als IJmuiden.

We moeten beter worden in het afpakken van crimineel vermogen, zegt Grapperhaus. Hij wil het makkelijker maken om zonder veroordeling beslag te leggen op aangetroffen vermogen. Daarnaast komt er een effectievere bestrijding van verhullende eigendomsconstructies en wordt de poortwachtersfunctie van banken versterkt. Onderzoek mogelijkheden om afgepakt geld te gebruiken voor het versterken van de strafrechtketen, suggereert Helder (PVV).

Door de oplopende jeugdwerkloosheid en het gebrek aan stagemogelijkheden, kunnen jongeren eerder verleid worden tot een carrière in de criminaliteit, vreest Moorlag (PvdA). Hij vraagt om extra inzet om dat te voorkomen.

Doordat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) het werk niet aankan, zegt Wassenberg (PvdD), schiet toezicht en handhaving op de illegale handel in dieren tekort. Hij wil daarom dat de capaciteit van de dierenpolitie wordt uitgebreid.

Veiligheid en bedreigingen

We moeten weerbaar zijn tegen polarisatie en radicalisering, zegt Grapperhaus. Hij wijst op de belangrijke rol die de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid speelt in de beveiliging van Nederland en zijn inwoners.

Yeşilgöz (VVD) vraagt aandacht voor de veiligheid van journalisten: bedreigingen brengen de persvrijheid in gevaar. Zij pleit onder andere voor een aanspreekpunt bij de politie voor zwaar bedreigde journalisten. Ook vraagt zij om onderzoek naar de beveiliging rond grote strafprocessen.

Bedreiging van volksvertegenwoordigers, journalisten en leraren noemt minister Grapperhaus onaanvaardbaar. Daarom is er een lik-op-stukbeleid en treft hij maatregelen om ervoor te zorgen dat mensen zich veilig kunnen voelen.

Dat lik-op-stukbeleid ziet Markuszower (PVV) niet echt terug bij de bedreiging van een leraar in Leiden. Waarom is daar nog niet tegen de bedreigers opgetreden? Hij ergert zich ook aan de vaak korte gevangenisstraffen die veroordeelde terroristen krijgen opgelegd.

Politie en rechtspraak

Er is structureel veel geld vrijgemaakt voor politie en politieonderwijs, zegt Grapperhaus, maar doordat veel agenten met pensioen gaan en door een veranderend werkaanbod blijft er voorlopig nog druk op de organisatie.

Het gaat niet alleen om de politiecapaciteit, maar ook om de capaciteit bij de rechtspraak en het Openbaar Ministerie, zegt Groothuizen (D66). Zou het niet beter zijn om niet gefragmenteerd geld te verstrekken, maar "een zak geld voor de hele keten" te reserveren?

Van Nispen (SP) bepleit een hogere vergoeding voor sociaal advocaten. Dat rechtzoekenden steeds meer moeite hebben met het vinden van een sociaal advocaat noem hij "een ramp voor de rechtsstaat". Minister Dekker onderschrijft het belang van de sociale advocatuur en zegt te werken aan verhoging van de vergoeding. Van een tekort aan sociaal advocaten is geen sprake, meent hij.

Online en digitaal

Van der Graaf (ChristenUnie) vraagt om een aanpak van platforms die onlinekindermisbruik hosten. Ook dringt zij aan op het verbeteren van de bereikbaarheid van hulplijn Stop it Now! De toename van kindermisbruik is ook voor Buitenweg (GroenLinks) een grote zorg. Zij wil dat er iets wordt gedaan aan het tekort aan gespecialiseerde rechercheurs.

Grapperhaus is het eens met de noodzaak van meer inzet om onlinekinderporno te bestrijden. Daarom komt er onder meer een autoriteit die onmiddellijk bestuursrechtelijk kan ingrijpen en forse boetes kan opleggen.

Uitbuiting van minderjarige meisjes is te vaak onzichtbaar, stelt Kuik (CDA) vast. Zij denkt dat mogelijkheden om anoniem te chatten, zoals bij Chat met Fier, het probleem meer zichtbaar kunnen maken.

Gemanipuleerde naaktbeelden, zogenoemde deepnudes, kunnen zeer schadelijk zijn, erkent Grapperhaus in reactie op vragen daarover. Hij brengt de ontwikkelingen met gemanipuleerde beelden in kaart en komt met wetgeving die "technologisch doorwerkt en ook andere creatieve akelige bedenksels bestrijdt".

Bedrijven en overheden verzamelen en verwerken steeds meer data en persoonsgegevens, stelt Van Beukering (D66) vast. Zij vraagt in dat licht om onderzoek om de capaciteit en middelen van de Autoriteit Persoonsgegevens vanaf 2022 op een afdoende niveau te brengen.

Asiel en migratie

De achterstanden bij de IND blijven groot, ondanks het werk van de ingestelde taskforce, zegt Broekers. Jasper van Dijk (SP) vindt het pijnlijk dat de taskforce niet aan zijn opdracht om heeft voldaan. Ik kom met een plan van aanpak, belooft de staatssecretaris.

Van Ojik (GroenLinks) en Azarkan (DENK) plaatsen vraagtekens bij het functioneren van de IND. Begin november dacht de staatssecretaris immers nog dat de taskforce aan zijn opdracht zou voldoen. Wat betekent het voor de regie van de staatssecretaris dat nu blijkt dat er nog 7.000 zaken zijn blijven liggen?

Bij het aangekondigde externe, onafhankelijke onderzoek van de asielketen, wil Voordewind (ChristenUnie) nadrukkelijk ook de besluitvorming binnen de IND betrekken.

Broekers schetst een groot aantal maatregelen die zij heeft getroffen om overlastgevende asielzoekers aan te pakken. Maar is het genoeg, vraagt Van Toorenburg (CDA) zich af, want op bepaalde plekken zijn omwonenden hun veiligheidsgevoel kwijt. Bisschop (SGP) benadrukt het belang van terugkeermogelijkheden: die moeten opgenomen worden in een Europees migratiepact.

Er zijn mannen die regelmatig een huwelijkspartner laten overkomen. De IND kan volgens de staatssecretaris onderzoeken of sprake is van een schijnhuwelijk. Becker (VVD) wil weten hoe vaak de IND zo'n onderzoek verricht.

Emiel van Dijk (PVV) noemt het asielbeleid "een gigantische puinhoop". Er is volgens hem de afgelopen jaren niks gebeurd om te voorkomen dat mensen naar Nederland komen om te profiteren van de voorzieningen.

De eerste termijn van de woordvoerders vond plaats op 25 november. De Kamer stemt op 1 december over de tijdens het debat ingediende moties en op 8 december over de begroting.

Zie ook: