Burgerinitiatief: regel nationaal kernwapenverbod

28 april 2016, burgerinitiatief - De Kamer spreekt naar aanleiding van een burgerinitiatief met minister Koenders (Buitenlandse Zaken) over een nationaal verbod op kernwapens. Iedereen wil een kernwapenvrije wereld, maar hoe is dat te bereiken?

Met het burgerinitiatief Teken tegen kernwapens willen vredesbeweging PAX, het Rode Kruis en de ASN Bank een verbod op kernwapens in Nederland bereiken. De catastrofale gevolgen van kernwapengebruik rechtvaardigen volgens de initiatiefnemers zo'n verbod, in navolging van al bestaande verboden in Nederland op bijvoorbeeld chemische en biologische wapens. Noch maatschappelijk, noch politiek, nog internationaal is er steun voor kernwapens, stelt woordvoerster Krista van Velzen. Ze roept de Nederlandse regering op om de "concrete en uiterst significante stap" van nucleaire ontwapening te zetten. Volgens Koenders strookt het initiatief in ieder geval met zijn ambitie: het bereiken en waarborgen van een wereld zonder kernwapens.

Is een eenzijdig verbod internationaal gezien verstandig?

Van Klaveren (GrBvK) vindt het burgerinitiatiefvoorstel een "levensgevaarlijk voorstel". Nederland zelf moet, via de NAVO, kernwapens hebben én die eventueel willen inzetten, betoogt De Roon (PVV). Gezien de geopolitieke realiteit, bijvoorbeeld de relatie met Rusland, werkt eenzijdig ontwapenen niet, menen Ten Broeke (VVD) en Knops (CDA). Nationale "symboolwetgeving" is in dit verband volgens Servaes (PvdA) wel sympathiek, maar niet nuttig. Van Bommel (SP) daarentegen wil dat Nederland nu eens met daden en niet met "ongeloofwaardig beleid" komt. Zonder verplichting gaat het niet hard genoeg, is de stelling van Öztürk (GrKÖ). Koenders ziet weinig toegevoegde waarde in een verbod, waar hij op zich niet tegen is, als kernwapenmogendheden niet meedoen.

Nationaal verbod om te komen tot verdere stappen

Sjoerdsma (D66) wil liever vandaag dan morgen geen kernwapens meer, "maar het kan niet van vandaag op morgen". Hij is voor een nationaal verbod, ingevuld met afzien van modernisering en dus verwijdering van kernwapens, om "een slinger te geven" aan kernontwapening elders in de wereld. Ook Servaes wil zo'n verbod gebruiken om internationaal uit de impasse te komen. Laat Nederland een voortrekkersrol in de ontwapeningsdiscussie spelen, bepleit Voordewind (ChristenUnie). Nederland doet dat al, bijvoorbeeld in besprekingen over verdragen en op conferenties, aldus Koenders. Hij wijst op het non-proliferatieverdrag als wereldwijd juridisch bindend hoeksteenverdrag tegen verspreiding van kernwapenbezit.

Nederland kan ook andere acties ondernemen

Welke stappen kan Nederland zelf al zetten? Voor Servaes, in navolging van Knops, is het allereerst van belang om te stoppen met "die rare geheimzinnigheid" over kernwapens in Nederland. Koenders heeft over deze "nationale frustratie, ook voor mijzelf" gesproken met de bondgenoten. Hij geeft het niet op om te komen tot transparantie op dit punt. Voordewind wil via uitfasering af van de Nederlandse kernwapentaak in NAVO-verband, die wordt ingevuld met de JSF-vliegtuigen. Maar De Roon vindt dat Nederland op dit punt "bondgenootschappelijk loyaal" moet zijn. Volgens Van Tongeren kan Nederland middels uraniumverrijking grondstof voor kernwapens leveren, en dat is onwenselijk.

De Kamer stemt na het meireces over de ingediende moties.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.