Brede weerstand tegen voedselpatenten

10 juni 2015, debat - Alle woordvoerders zijn het erover eens dat patenten op voedselgewassen ongewenst zijn. Maar lukt het staatssecretaris Dijksma (Landbouw) om de Europese regels aan te passen?

In Nederland geldt van oudsher het kwekersrecht. Dit houdt in dat de veredelaar van een nieuw ras het alleenrecht krijgt op de verhandeling van zaad en vermeerderingsmateriaal. Andere veredelaars mogen dit echter wel gebruiken om via kruisingen te komen tot nieuwe, betere rassen. Doordat de Hoge Kamer van Beroep van het Europees Octrooibureau in maart heeft bepaald dat er wel degelijk octrooien kunnen worden aangevraagd op natuurlijke eigenschappen van gewassen, staat het kwekersrecht onder druk. De monopoliemacht van multinationals als Monsanto bedreigt de innovatie, zo vreest de hele Kamer.

Weerzin tegen voedselpatenten voor multinationals

Ouwehand (PvdD) benadrukt dat het voor de voedselvoorziening in de toekomst belangrijk is dat gewassen kunnen worden gebruikt voor verdere veredeling. Voedsel is een eerste levensbehoefte, zegt Grashoff (GroenLinks), die daarom voedselpatenten afwijst. Multinationale zaadbedrijven misbruiken het octrooirecht, vindt Dik (ChristenUnie). Bedrijven als Monsanto en Bayer denken dat ze God zijn, betoogt Van Dijk (SP), omdat ze natuurlijke eigenschappen van gewassen willen patenteren. Een appel is iets anders dan een Apple, zegt Geurts (CDA), die aandacht vraagt voor de moeilijke positie van kleine veredelingsbedrijven. Dikkers (PvdA) stelt voor om hen financieel te steunen bij juridische procedures tegen multinationals.

Staatssecretaris zoekt internationale steun

Om de regels voor voedselpatenten aan te passen, zullen in internationaal verband afspraken moeten worden gemaakt. Dijksma zegt toe het onderwerp zowel bij Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN als binnen de EU aan de orde te stellen. Maar ze is het met Dijkgraaf (SGP) eens dat er weinig draagvlak lijkt te zijn bij andere Europese landen. De Liefde (VVD) houdt er daarom rekening mee dat voedselpatenten niet zijn tegen te houden. In dat geval moeten die volgens hem zo worden ingeperkt dat gebruik voor veredeling mogelijk blijft. Grijp het Nederlandse EU-voorzitterschap aan om het onderwerp in 2016 hoger op de agenda te krijgen, suggereert Schouw (D66).

De Kamer stemt op 16 juni over de moties die bij het debat zijn ingediend

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.