Begrotingsbehandeling Buitenlandse Zaken afgerond

24 november 2022, begroting - Minister Hoekstra (Buitenlandse Zaken) reageert op de vragen en opmerkingen van de Kamer over de begroting van zijn ministerie.

Het afgelopen jaar laat zien dat geopolitieke aardverschuivingen ook in Nederland onmiddellijk effect hebben, zegt Hoekstra. De wereld verandert en verhardt. Ons buitenlandbeleid moet daar volgens de minister een antwoord op hebben.

Oekraïne en Rusland

Meerdere Kamerleden spreken hun afschuw uit over de Russische luchtaanvallen op het Oekraïense energienetwerk. Hoe kan Nederland helpen om de bevolking van Oekraïne geen kou te laten lijden, vraagt Van Dijk (SP). Dassen (Volt) spreekt van een "monsterlijke strategie" van Rusland en wil weten of het mogelijk is om materieel of technici naar Oekraïne te sturen.

Hoekstra noemt de aanvallen "dramatisch" en zegt dat 180 miljoen is uitgetrokken voor onder andere generatoren, dekens, water en hulp bij herstel van de voorzieningen. Men weet in Oekraïne heel precies waar behoefte aan is en dat moet leidend zijn voor onze bijdrage, benadrukt de minister.

We moeten ook kritisch zijn op wat wij in het verleden fout hebben gedaan ten aanzien van Rusland en Oekraïne, stelt Sjoerdsma (D66). Welke lessen heeft de minister geleerd? Bij de inval van de Krim in 2014 hadden we consequenties kunnen verbinden aan schendingen van het internationaal recht, maar in plaats daarvan hebben we onze afhankelijkheid van Russisch gas vergroot op basis van economische motieven, zegt Piri (PvdA).

We hebben meerdere alarmsignalen gemist, erkent Hoekstra. Terugkijkend noemt hij de reactie op het annexeren van de Krim "onvoorstelbaar". Verschillende dingen doen we inmiddels anders, zegt de minister, bijvoorbeeld op het gebied van cyber, sancties en hogere defensie-uitgaven.

Dekker (FVD) vraagt of Hoekstra zijn licht bij Rusland opsteekt om te bekijken of er ruimte is voor diplomatieke initiatieven. Hoekstra antwoordt dat het bij diplomatie hoort om in gesprek te gaan met mensen met wie je het zeer oneens bent, maar dat hier sprake is van agressie van de buitencategorie.

Strategische onafhankelijkheid

Strategische onafhankelijkheid bereiken van landen als China is een proces van jaren, maar het tempo waarin het nu gebeurt, kunnen we ons niet permitteren, stelt Brekelmans (VVD). Ook Van der Lee (GroenLinks) mist concrete stappen en vindt dat de minister op een gegeven moment gewoon actie moet ondernemen. Kuzu (DENK) verzoekt de regering om niet alleen de strategische, maar ook de risicovolle economische afhankelijkheid van China af te bouwen.

We hebben geen tijd te verliezen, erkent Hoekstra. Maar hij ziet het ook als zijn taak om te schetsen wat de kosten en baten zijn. Uiterlijk begin volgend jaar wil hij voor allerlei typen producten de afhankelijkheden in kaart hebben gebracht.

Onze soevereiniteit op het gebied van energie en voedsel staat volgens Van Haga (Groep Van Haga) onnodig op de tocht door het dichtdraaien van de gaskraan in Groningen en door het stikstofbeleid van het kabinet.

Iran

Eppink (JA21) dringt aan op meer maatregelen tegen het geweld en de onderdrukking in Iran. We doen wat we kunnen doen, zegt de minister, maar bij een regime waar de meest basale diplomatieke zaken al lastig zijn, zijn de mogelijkheden beperkt.

Iran is de "grootste statelijke sponsor van islamitisch terrorisme wereldwijd", zegt Markuszower (PVV). Hij wil dat de regering de diplomatieke betrekkingen met Iran verbreekt en de Iraanse ambassade sluit.

Mulder (CDA) wil dat Nederland zich net als de Verenigde Staten, Canada en Nieuw-Zeeland hardmaakt voor verwijdering van Iran uit de VN-Vrouwenrechtencommissie. Ceder (ChristenUnie) vraagt of de minister bang is dat deze commissie en de VN niet meer serieus genomen worden als er nu geen stappen worden gezet.

Nederland is geen onderdeel van deze commissie en kan dus niet zelf stemmen, maar kan wel proberen anderen te overtuigen, zegt Hoekstra. Hij benadrukt dat je je bij dit soort initiatieven wel moet afvragen wat de kans is op succes en dat je moet voorkomen dat je je eigen nederlaagstrategie organiseert.

Migratie

In diverse Europese landen zijn er zorgen over de gevolgen van het migratiebeleid, zegt Van der Staaij (SGP). Hij vindt het een gemeenschappelijk belang van Europese landen om hier een verantwoorde koers in te vinden en polarisatie tegen te gaan. Hoekstra beaamt dit en geeft aan het "heel ingewikkeld" te vinden dat zo veel lidstaten niet thuis geven als het gaat om migratie. Dat verdraagt zich volgens hem lastig met de solidariteit die je van elkaar mag verwachten.

De eerste termijn van het debat over de begroting vond plaats op 9 november. De Kamer stemt op 29 november over de tijdens het debat ingediende moties en in de week van 6 december over de begroting.

Zie ook: