Begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid afgerond

19 november 2020, begroting - Minister Koolmees en staatssecretaris Van 't Wout van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bespreken hun begroting in de Tweede Kamer.

Wat doen we tegen armoede en schuld? Hoe stimuleren we de werkgelegenheid en helpen we bedrijven de coronacrisis door? Twee van de vele vragen die Koolmees en Van 't Wout beantwoorden in het debat met de Kamer over de SZW-begroting voor 2021.

Derde steunpakket bedrijfsleven

Het derde coronasteunpakket loopt door tot 1 juli 2021. De Jong (PVV) hamert erop de regelingen niet te versoberen om zo veel mogelijk banen te behouden. Koolmees erkent dat veel bedrijven het zwaar hebben. Toch overlegt hij met sociale partners over versobering van de omzet- en vergoedingspercentages per 1 januari.

Ook heeft de minister een aanvullend sociaal steunpakket van 1,4 miljard opgezet. Dat is bedoeld om jeugdwerkloosheid te bestrijden en mensen met schulden snel te helpen. Gijs van Dijk (PvdA) spoort de minister aan haast te maken met zo veel mogelijk mensen van werk naar werk helpen, bijvoorbeeld door omscholing.

Jeugdwerkloosheid

Bovengemiddeld veel jongeren zijn werkloos door de coronacrisis. Nijkerken (VVD) wil dat Koolmees gemeenten, UWV, vakbonden en regionale werkgevers stimuleert om te zorgen voor "startbanen" voor de getroffen jongeren. Volgens Palland (CDA) kampen veel jongeren nog lang met problemen als gevolg van werkloosheid, zoals mentale problemen of moeite met het vinden van een woning. Zij dringt aan op maatregelen.

Kuzu (DENK) wil dat het kabinet iets doet aan het "gigantische tekort" aan stageplaatsen.

Misstanden op de arbeidsmarkt

De problemen met schijnzelfstandigheid en zzp'ers zijn de afgelopen vier jaar alleen maar verergerd, zegt Smeulders (GroenLinks). Hij wijst erop dat bijna de helft van de gecontroleerde bedrijven onterecht zzp'ers inhuurde. Volgens Koolmees is er een heel grote groep waarbij schijnzelfstandigheid arbeidsrechtelijk moeilijk is te beoordelen. Dan moeten we het begrip zzp'er maar aanscherpen in de wet, stelt Palland (CDA) voor.

Het kabinet werkt aan een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp'ers. Stoffer (SGP) wil dat de "echte ondernemers" onder de zzp'ers vrij moeten zijn om daar niet aan mee te doen. Koolmees is bereid mogelijke uitzonderingen te onderzoeken.

Van Weyenberg (D66) wil concrete maatregelen tegen kwalijke draaideurconstructies waardoor bijvoorbeeld seizoensarbeiders veroordeeld blijven tot slechte tijdelijke contracten. Koolmees zoekt naar maatregelen om uitzendbureaus die zich hier schuldig aan maken aan te pakken.

Armoede en schulden

De kostendelersnorm geeft gemeenten de bevoegdheid de bijstandsuitkering te verlagen als er meerdere volwassenen in een huis wonen. Om niet gekort te worden, zetten ouders soms hun oudere kinderen op straat. Peters (CDA) vraagt kabinetsmaatregelen om dat te voorkomen. Volgens de staatssecretaris kunnen gemeenten maatwerk bieden in schrijnende gevallen. Van Beukering (D66) vindt dat gemeenten moeten kunnen experimenteren met de toepassing van de kostendelersnorm.

Bruins (ChristenUnie) stoort zich aan de woekerrentes die sommige webshops rekenen bij aankoop op krediet. Het kabinet heeft de wettelijke rente onlangs verlaagd. Bruins vraagt om dat permanent te maken. Van 't Wout denkt daarover na, want hij wil lenen ook niet te aantrekkelijk maken.

Renkema (GroenLinks) is vol lof over het werk van Sterk uit Armoede. Hij vraagt geld voor deze stichting, die probeert de vicieuze armoedecirkel te doorbreken, die zich vaak uitstrekt over generaties.

Minimumloon

Het bestaansminimum en minimumloon in Nederland zijn volgens Smeulders (GroenLinks), Gijs van Dijk (PvdA) en Jasper van Dijk (SP) te laag om van te leven. Verhoog het minimumloon per 1 januari, zegt Jasper van Dijk (SP), "want een Kamermeerderheid wil het". Van Kent (SP) stelt voor de aan het minimumloon gekoppelde uitkeringen komend jaar met 10% te verhogen.

Een verhoging van het minimumloon per 1 januari gaat Van 't Wout te snel. Hij is het eens met Palland (CDA), die wil weten welk effect dat zou hebben op het sociaal minimum en de hoogte van bepaalde uitkeringen.

Pensioenen

Van de zomer sloot Koolmees met de sociale partners het pensioenakkoord. Dat wordt nu concreet uitgewerkt. Om kortingen van de pensioenuitkeringen zo veel mogelijk te voorkomen wil hij geen verplichte korting bij een dekkingsgraad van ten minste 90%. Van Brenk (50PLUS) is er niet gerust op. Zij spreekt van onteigening.

Van Kent (SP) wil dat de topinkomens van pensioenfondsbestuurders worden aangepakt. Dat is aan het bestuur, de vakbonden en werkgevers, zegt Koolmees.

Integratie

Volgens De Graaf (PVV) is de islamisering van Nederland een gigantisch probleem, bijvoorbeeld omdat 70% van de moslims shariaregels boven de Nederlandse wetten stelt.

Om de democratische rechtsstaat te beschermen en salafistische aanjagers te bestrijden, heeft het kabinet de taskforce problematisch gedrag opgericht, zegt Koolmees. Hij wijst er overigens op dat mensen met een niet-Westerse achtergrond het sinds 2014 steeds beter doen op school en op de arbeidsmarkt. Het kabinet gaat door met het verkleinen van de achterstanden.

Socialezekerheidsfraude

Bij de kinderopvangtoeslag zijn veel ouders zwaar gedupeerd door een doorgeschoten fraudeaanpak. Om dat in de toekomst te voorkomen worden mensen die onbewust een foutje maken, niet meer aangemerkt als fraudeur en worden regelingen vereenvoudigd.

De sociale zekerheid wordt gesloopt, stelt De Jong (PVV), doordat 3 miljard per jaar aan bijstandsgeld naar niet-Westerse allochtonen gaat en een op de vijf Turken bijstandsfraude pleegt. Waarom pakt de staatssecretaris dat niet aan? Wij pakken fraude aan, zegt Van 't Wout, maar kijken daarbij niet naar waar mensen vandaan komen.

De Kamer stemt op 24 november over de ingediende moties en op 10 december over de begroting.

Zie ook: