Begroting Justitie en Veiligheid afgerond

21 november 2019, begroting - De ministers Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) en Dekker (Rechtsbescherming) en staatssecretaris Broekers (Justitie en Veiligheid) reageren op vragen over hun begroting.

Nederland heeft een functionerende rechtsstaat, betoogt Grapperhaus, maar de bedreigingen zijn wel manifester geworden. De moord op advocaat Derk Wiersum heeft volgens hem de vaandeldragers van de rechtsstaat onder grotere druk gezet.

Ondermijning en georganiseerde criminaliteit

Ondermijning berust volgens minister Grapperhaus op drie pijlers: bedreiging, witwassen en verstrengeling van boven- en onderwereld. De overheid moet die allemaal aanpakken. Het gaat volgens de minister daarbij om oprollen, afpakken en voorkomen.

De regering heeft na de moord op Derk Wiersum extra geld vrijgemaakt voor het bestrijden van ondermijning. Maar dat gaat volgens Kuiken (PvdA) om incidenteel geld, terwijl er structurele middelen nodig zijn.

De begrotingsregels bepalen volgens Grapperhaus dat het structureel maken van extra uitgaven pas in het voorjaar mogelijk is. Helder (PVV) vindt het "stuitend" dat de minister zich daarachter verschuilt.

Krol (50PLUS) en Yesilgöz (VVD) willen dat er een fonds komt dat wordt gevuld met van drugscriminelen afgepakt geld. Dit kan volgens hen dan worden gebruikt voor het bestrijden van de georganiseerde misdaad.

Het verhogen van het tipgeld kan helpen om zware criminelen op te pakken, zegt Van Dam (CDA). Deskundigen denken daar volgens Grapperhaus verschillend over.

Politiecapaciteit

Veel woordvoerders maken zich zorgen over het gebrek aan agenten. Het personeelstekort hadden we kunnen zien aankomen, stelt onafhankelijk Kamerlid Van Kooten. De capaciteit van de Politieacademie is volgens haar de afgelopen jaren onvoldoende benut.

De politie krijgt structureel extra geld, maar het is volgens Grapperhaus lastig om snel extra, goed opgeleid personeel te krijgen. Dat relatief veel politiemensen met pensioen gaan, vergroot het capaciteitsprobleem. Hij kijkt naar mogelijkheden om de opleiding te verkorten, zonder de kwaliteit te verlagen.

Het gebrek aan agenten maakt het helaas lastig om de Opiumwet te handhaven, constateert Van der Graaf (ChristenUnie), bijvoorbeeld tijdens festivals. Daarom zouden gemeenten volgens haar strenge voorwaarden moeten stellen bij het verlenen van een evenementenvergunning.

Nationale veiligheid en terrorisme

IS en Al Qaida hebben nog steeds de intentie om aanslagen te plegen, zegt Grapperhaus. Nationale veiligheid is volgens hem dan ook geen abstract begrip.

We moeten voorkomen dat IS'ers en andere jihadisten naar Nederland komen, betoogt De Graaf (PVV). Hij vraagt, net als Yesilgöz (VVD) en Van Toorenburg (CDA), naar een vrouw van wie de Nederlandse nationaliteit is ontnomen, maar die toch door Turkije naar Nederland is uitgezet.

Markuszower (PVV) hekelt de fatwa van een Pakistaanse geestelijke waarin wordt opgeroepen om Geert Wilders de keel door te snijden. "Walgelijk" en "stuitend" zijn de kwalificaties van minister Grapperhaus. Er zijn diplomatieke contacten met Pakistan, maar Markuszower vindt dat de regering meer actie moet ondernemen.

Gesubsidieerde rechtsbijstand

De overheid moet er zijn voor mensen die hulp nodig hebben, zegt minister Dekker. Daarom is gesubsidieerde rechtsbijstand belangrijk. Op korte termijn krijgt de sociale advocatuur er 73 miljoen bij, maar op langere termijn streeft hij naar een ander stelsel. Uitgangspunten daarbij zijn betere voorlichting en advies, selectie aan de voorkant, een overheid die niet onnodig procedeert en financiering via rechtshulppakketten.

Er is veel meer geld nodig om de beloning van sociaal advocaten op een redelijk niveau te brengen, denkt Van Nispen (SP). De aannames van de minister in zijn voorstellen voor een nieuw stelsel zijn volgens Azarkan (DENK) bovendien flinterdun.

Privacy

Het recht op privacy is een grondrecht, zegt minister Dekker, maar het is niet absoluut. Zo is gezichtsherkenning in principe verboden, behalve als er een wettelijke grondslag voor is.

Mag de overheid informatie verzamelen over mensen die nergens van verdacht worden? Verhoeven (D66) is daar kritisch over, maar de overheid moet volgens minister Dekker wel gegevens verzamelen om haar werk goed te doen.

Slachtoffers

Van Toorenburg (CDA), Van Nispen (SP) en Kuiken (PvdA) vragen aandacht voor slachtoffers van letselschade. Die worden volgens hen vaak slecht behandeld door verzekeraars. Minister Dekker wil een onderzoek van De Letselschade Raad afwachten.

Maak 2 miljoen extra vrij voor het Centrum Seksueel Geweld, zo stelt Van den Berge (GroenLinks) voor. Maar volgens Dekker is het aan gemeenten om dit te financieren.

E-screener

De e-screener is een psychologische test die verplicht is bij het aanvragen van een wapenvergunning. Wassenberg (PvdD) stelt vast dat de invoering is uitgesteld voor bestaande gevallen. Heeft de jagersvereniging hiervoor misschien succesvol gelobbyd? Minister Grapperhaus ontkent dit.

Asiel en migratie

Een betrouwbaar en effectief asielbeleid moet kunnen rekenen op draagvlak, betoogt staatssecretaris Broekers. Zij richt zich op de volgende speerpunten: snellere procedures en het verbeteren van de asielketen, het bevorderen van terugkeer en een constructieve Europese aanpak en het bestrijden van overlast.

Is het wel verstandig om de rechtsbijstand in het begin van de asielprocedure af te schaffen? Van Ojik (GroenLinks) en Azarkan (DENK) hebben bedenkingen en vragen de staatssecretaris naar de uitvoeringstoetsen. Volgens Broekers zijn die voor haar geen aanleiding om ervan af te zien. Voordewind (ChristenUnie) denkt dat Europese regels rechtsbijstand verplicht stellen bij een korte procedure, zoals Nederland die heeft.

Hiddema (FvD) wil juist ook beperkingen stellen aan rechtsbijstand later in de procedure. Om te voorkomen dat het systeem verstopt raak met kansloze aanvragen, zouden advocaten geen honorarium moeten krijgen voor zinloos gevoerde asielprocedures.

Verschillende woordvoerders vragen de staatssecretaris om de overlast van veiligelanders aan te pakken. We moeten zien af te komen van de plaag van overlastgevers, zegt Broekers. Jasper van Dijk (SP) wil een aparte opvangvoorziening voor deze groep. Registreer alle incidenten, suggereert Becker (VVD), zodat criminele asielzoekers makkelijker uitgezet kunnen worden.

Zet overlastgevende en criminele asielzoekers zo snel mogelijk uit, oppert Emiel van Dijk (PVV). Maar Nederland kan hen volgens de staatssecretaris niet zomaar op het vliegtuig zetten zonder overeenstemming met het land van herkomst. Zij heeft afgezien van een bezoek aan Marokko om over dit soort zaken te spreken, omdat de inschatting was dat zij de verantwoordelijke minister niet te spreken zou krijgen.

Door achterstanden moet de IND miljoenen aan dwangsommen uitkeren aan asielzoekers die te lang wachten op een beslissing. Van der Staaij (SGP) wil laten onderzoeken of daar een eind aan kan worden gemaakt.

Ministerie

Er loopt een onderzoek naar de bemoeienis van ambtenaren met de rechtszaak tegen Geert Wilders. Heeft de minister wel vertrouwen in zijn eigen ambtenaren? Groothuizen (D66) denkt dat onwelgevallige informatie niet altijd boven tafel komt.

Welk rapportcijfer krijgt de cultuur en transparantie op het ministerie? Van den Berge (GroenLinks) vraagt Grapperhaus om zijn oordeel. Die geeft de kwaliteit, de samenwerking en de omgangsvormen een 8,5.

De Kamer stemt op 26 november over de tijdens het debat ingediende moties. Over de begroting wordt op 3 december gestemd.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist