Begroting Buitenlandse Zaken afgerond

14 november 2019, begroting - Minister Blok (Buitenlandse Zaken) reageert op vragen over de begroting van zijn ministerie en geeft zijn visie op het Nederlandse buitenlands beleid.

De minister schetst de hoofdlijnen van het buitenlandbeleid. Ten eerste gaat het om onze directe belangen: veiligheid en economie. Ten tweede richt het beleid zich op het verstevigen van de internationale samenwerking. En ten derde zet Nederland zich in voor de mensenrechten.

Ligt de nadruk op economische belangen of op de internationale rechtsorde en mensenrechten? De koopman opent de deur voor de dominee, stelt Blok. Dat Nederland een sterke, innovatieve economie heeft, maakt het volgens hem makkelijker om mensenrechten aan de orde te stellen.

Breng de internationale uitdagingen opnieuw in kaart, zo vraagt Van Ojik (GroenLinks), en herijk waar nodig het beleid. Maar volgens de minister is dat op dit moment niet aan de orde.

Internationale veiligheid en samenwerking

Volgens de Franse president Macron is de NAVO "hersendood". Het bondgenootschap is "in crisis", concludeert Karabulut (SP). Die kwalificaties deelt Blok niet: de NAVO heeft wel degelijk toekomst en kan niet bij het grofvuil. We moeten de trans-Atlantische band met de Verenigde Staten koesteren, vindt De Roon (PVV).

Sjoerdsma (D66) pleit voor een krachtiger Europees buitenlands beleid. Daarom zou volgens hem afgestapt moeten worden van de vereiste unanimiteit. Maar Nederland moet wel altijd nee kunnen zeggen als dingen in de verkeerde richting gaan, beklemtoont Koopmans (VVD). Ook Voordewind (ChristenUnie) uit zijn bedenkingen.

De Europese samenwerking maakt volgens Blok dat Nederland sterker staat in het buitenlands beleid. Hij suggereert dat de Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie meer ruimte zou kunnen krijgen, bijvoorbeeld bij het veroordelen van mensenrechtenschendingen.

Mensenrechten

Nederland wordt in 2020 lid van de Mensenrechtenraad. De Roon (PVV) zou echter liever zien dat dit VN-orgaan wordt afgeschaft, ook omdat er landen lid van zijn die zich weinig aantrekken van mensenrechten. Hij vindt bovendien, net als Van der Staaij (SGP), dat Israël onterecht telkens wordt veroordeeld, terwijl andere landen buiten schot blijven.

Lidmaatschap van de VN-Mensenrechtenraad biedt volgens Blok meer mogelijkheden om landen aan te spreken op hun mensenrechtenbeleid. Nederland zou moeten proberen om de werkwijze te verbeteren, zegt Ploumen (PvdA). Ook de minister wil het orgaan van binnenuit hervormen.

Milieuactivisten, verdedigers van landrechten en protestbewegingen tegen autocratische leiders verdienen meer steun, vindt Van Ojik (GroenLinks). Nederland zet zich voor hen in, verzekert Blok. Dat geldt volgens hem ook voor de EU.

De EU zou een "Magnitskywet" moeten invoeren om sancties op te kunnen leggen aan mensenrechtenschenders, betoogt Sjoerdsma (D66). De minister is het daarmee eens, maar de Europese Commissie heeft volgens hem "nog een zetje" nodig. Bovendien is hierbij unanimiteit van alle EU-lidstaten nodig.

Ploumen (PvdA) en Karabulut (SP) vragen aandacht voor de rol van Saudi-Arabië in Jemen. Wil de minister binnen de EU pleiten voor onderzoek naar wapenleveranties door EU-lidstaten aan dit land? Volgens Blok heeft dat geen zin: landen die wapens leveren, hebben geen belang om daaraan mee te werken.

Is het verstandig om de diplomatieke banden met Syrië te herstellen? Van Helvert (CDA) vindt dat we moeten erkennen dat het is mislukt om Assad ten val te brengen. Maar Blok gaat daar niet in mee: Assad verdient geen plek aan de onderhandelingstafel, maar hoort in het beklaagdenbankje van het Internationaal Strafhof.

Van der Staaij (SGP) en Ploumen (PvdA) vragen aandacht voor de achtergestelde positie van Papoea's. Discriminatie moet volgens hen in internationaal verband aan de kaak worden gesteld. En beter onderwijs kan hun sociaal-economische positie versterken.

Diplomatieke posten

Woordvoerders doen verschillende voorstellen over de diplomatieke posten van Nederland.

• Van Helvert (CDA) en Voordewind (ChristenUnie): open een ambassade in Armenië

• Koopmans (VVD): open meer diplomatieke posten in de instabiele ring rond Europa

• Sjoerdsma (D66): waardeer ambassadekantoren op tot ambassades

Minister Blok begrijpt de wensen van de woordvoerders, maar die moeten wel gefinancierd worden. Dat zou kunnen door met geld te schuiven binnen de begroting.

De Kamer sprak eerder over de begroting op 13 november. Zij stemt op 19 november over de ingediende moties en op 3 december over de begroting.

Zie ook:

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.
• Kijk debatten terug via Debat Gemist