Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Heite over het artikel ‘VN-rapport: vrouwenrechten onder grote druk, discriminatie diep verankerd’

Antwoord van Staatssecretaris Paul (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) (ontvangen 31 maart
2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het NOS artikel «VN-rapport: vrouwenrechten onder grote druk, discriminatie
diep verankerd» van donderdag 6 maart 2025?

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Kunt u reflecteren op de conclusies in het VN-rapport ten opzichte van de huidige
staat van vrouwenemancipatie in Nederland?

Antwoord 2

Het VN-rapport bevestigt voor mij opnieuw dat gelijkheid tussen mannen en vrouwen
over de breedte van de samenleving geen gegeven is. Het vergroten van deze gelijkheid
vraagt de inzet van velen. Dit kabinet blijft zich daarom inzetten om de positie en
rechten van vrouwen in onze samenleving te verbeteren.

Gezien de toenemende druk op rechtsstatelijke normen en een opkomende antirechtenbeweging
roept het rapport ook op tot het behouden en versterken van instituties die bezig
zijn met het coördineren, bevorderen en opstellen van beleid en regelgeving voor gelijkheid
tussen mannen en vrouwen. Die handschoen pak ik graag op als coördinerend bewindspersoon
voor Emancipatie.

Vraag 3

Bent u van mening dat het VN-rapport wijst op de noodzaak om (extra) maatregelen te
nemen om vrouwenemancipatie in Nederland te ondersteunen en kunt u daarbij toelichten
om welke extra maatregelen het gaat?

Antwoord 3

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 2 is een doorlopende inzet vereist om toe
te werken naar meer gelijkheid tussen mannen en vrouwen. In mijn Kamerbrief van 18 november
jl. heb ik uiteengezet wat de uitgangspunten van dit kabinet zijn voor het emancipatiebeleid.
Het kabinet zet daarbij in op twee prioriteiten: «Iedereen moet veilig kunnen zijn»
en «Iedereen moet volwaardig kunnen meedoen». Voor de zomer stuur ik uw Kamer de Emancipatienota
waarin ik de genoemde prioriteiten uitwerk.

Vraag 4

Kunt u aangeven wanneer u de toegezegde nieuwe Emancipatienota met de Kamer zult delen?

Antwoord 4

Ik stuur de Emancipatienota voor het zomerreces naar uw Kamer toe.

Vraag 5

Kunt u toelichten waarom Nederland in 2024 voor het derde jaar op een rij op de 28ste
plaats stond van de Global Gender Index en dat geconcludeerd kan worden dat Nederland
het daarmee slechter doet dan een aanzienlijk deel van de omringende westerse landen,
zoals de Scandinavische landen, Duitsland, België, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk,
Ierland, Spanje, Portugal en Zwitserland?

Antwoord 5

De Global Gap Index kijkt naar de voortgang op vier vlakken: economische participatie
en kansen, toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en levensverwachting, en politieke
invloed. Nederland scoorde 77,5% en kwam daarmee op de 28ste plek.

Deze uitkomsten zijn te verklaren door de specifieke onderwerpen waarop in deze index
wordt gelet. Zo scoort Nederland slechter op politieke participatie van vrouwen dan
bijvoorbeeld Duitsland en Bangladesh. Dit komt onder meer omdat gekeken wordt naar
het aantal jaren waarin Nederland een vrouw als staatshoofd heeft gehad.

Voor het in kaart brengen van gendergelijkheid bestaan verschillende indexen. Het
is daarom van belang om van elke index te doorgronden wat de cijfers betekenen en
wat we daarvan kunnen leren voor ons beleid. In andere indexen die een breder scala
aan inhoudelijke thema’s beslaan, zoals de Europese Gender Equality Index en de VN
Gender Inequality en Development Index, behoort Nederland steevast bij de top.

Vraag 6

Kunt u reflecteren op het uiteenlopende verschil tussen de scores voor Nederland van
de Gender Equality Index en de Global Gender Gap Index?

Antwoord 6

Zoals aangegeven in het antwoord op vraag 5 kunnen verschillen in scores verklaard
worden door te kijken naar de gekozen indicatoren en databronnen. Zo worden landen
in de Gender Equality Index ook vergeleken op het thema tijdsbesteding. Nederland
scoort in deze Index 78,8 op een schaal van 1 tot 100 en komt daarmee na Zweden en
Denemarken op de derde plaats.

Vraag 7

Kunt u aangeven welke urgente emancipatiekwesties op dit moment uw aandacht hebben
en kunt u daarbij aangeven hoe u in verbinding staat met de samenleving over deze
kwesties?

Antwoord 7

Een belangrijk uitgangspunt voor dit kabinet is dat het emancipatiebeleid zich richt
op het toegroeien naar een samenleving waar personen of groepen vrij en zelfstandig
kunnen leven en waarbij eenieder ruimte heeft om eigen keuzes te maken. De urgente
emancipatiekwesties die ik zie worden gereflecteerd in de Kabinetsbrede prioriteiten
zoals beschreven in het antwoord op vraag 3. Mijn doel is om op deze vlakken vooruitgang
te realiseren. Ik zie het belang van deze prioriteiten elke dag terug in mijn werk,
bijvoorbeeld op werkbezoeken aan onderwijsinstellingen of maatschappelijke organisaties.
Ook zag ik dit terug in de vele gesprekken met ambtsgenoten en andere betrokkenen
tijdens de Commission on the Status of Women bij de Verenigde Naties (VN) eerder dit jaar, waar ik in de plenaire vergadering
namens het Koninkrijk een speech uitsprak over deze urgente emancipatiekwesties.

Vraag 8

Welke concrete maatregelen neemt het kabinet om de financiële onafhankelijkheid van
vrouwen te vergroten, gezien het feit dat nog steeds een groot deel economisch afhankelijk
is van een partner of overheidssteun?

Antwoord 8

Vrouwen die (meer) willen en kunnen werken, moeten alle ruimte en steun krijgen om
dat te doen. Dit draagt bij aan de financiële onafhankelijkheid van vrouwen. De brede
inzet van het kabinet om de financiële onafhankelijkheid van vrouwen te stimuleren
zal voor de zomer in de Emancipatienota met uw Kamer worden gedeeld. Twee voorbeelden
kan ik alvast geven:

– Om de duurzame financiële onafhankelijkheid van praktisch opgeleide vrouwen in de
sectoren kinderopvang, zorg en schoonmaak te verbeteren, heb ik voor de periode 2023
tot en met 2026 een partnerschap gesloten met de alliantie «Financieel Sterk door
Werk». Door een combinatie van kleine contracten, lage lonen en ongunstige werkomstandigheden,
krijgen vrouwen in deze sectoren met drempels te maken om (meer) te kunnen werken.
De alliantie zet zich onder andere in voor betere werkomstandigheden en meer mogelijkheden
om het aantal uren werk te vergroten.

– Om de arbeidsparticipatie van alleenstaande moeders in een kwetsbare positie te versterken
steun ik tot en met 2025 het project Single Super Mom werkt! Hierin worden vrouwen
persoonlijk begeleid naar participatie op de arbeidsmarkt die duurzaam is, en die
bij de vrouwen past. De gemeenten Amsterdam en Nijmegen functioneren als proeftuinen
voor een actie-onderzoek door Movisie. De opgedane kennis en ontwikkelde tools zullen
vervolgens worden uitgerold in vijf gemeenten, waarbij de verbinding wordt gelegd
met de re-integratieafdelingen van de betrokken gemeenten. Het is uiteindelijk de
ambitie om de interventie op te nemen in de databank effectieve interventies van Movisie
en landelijk te verspreiden via het netwerk van Movisie en de lokale projectcoördinatoren
van Single Super Mom.

Vraag 9

Welke stappen zet het kabinet om de economische zelfstandigheid van vrouwen met een
migratieachtergrond te bevorderen?

Antwoord 9

Vanuit de projecten gericht op zelfbeschikking zet het Ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid (SZW) in op de financiële zelfredzaamheid van vrouwen met een migratieachtergrond
in een financiële afhankelijkheidsrelatie. In samenwerking met vrouwenorganisaties
werken zij aan meer bewustwording van vrouwen van hun financiële situatie en mogelijkheden
en aan het zetten van een eerste stap naar (vrijwilligers)werk.

Met de werkagenda van het programma Voor een Inclusieve Arbeidsmarkt (VIA) van het
Ministerie van SZW geven we invulling aan de pijler «Nieuwkomers aan het Werk» uit
de Actie-agenda Integratie van de Staatssecretaris van Participatie & Integratie (P&I).
De Werkagenda VIA wordt in mei naar de Tweede Kamer gestuurd. In de Werkagenda VIA
staan maatregelen beschreven om de begeleiding naar werk voor vrouwelijke statushouders
te verbeteren en gemeenten te ondersteunen bij de inrichting van hun werkprocessen
zodat zij vrouwelijke statushouders beter naar werk begeleiden.

Verder bevordert de subsidieronde «Economische Zelfstandigheid» binnen het programma
Vakkundig aan het Werk de economische zelfstandigheid van vrouwen door het stimuleren
van de ontwikkeling van wetenschappelijk onderbouwde tools en werkwijzen voor gemeenten,
zodat zij de vrouwen optimaal kunnen ondersteunen richting betaald werk en economische
zelfstandigheid. Vanuit deze subsidieronde wordt nog een jaar subsidie gegeven voor
de verdere implementatie en verspreiding van de resultaten van het project «Arbeidstoeleiding
van vrouwelijke statushouders met weinig opleiding in de gemeente Den Bosch».

Vraag 10

Welke recente inzichten heeft u over de loonkloof tussen mannen en vrouwen in Nederland
en welke sectoren kennen de grootste ongelijkheid?

Antwoord 10

Uit de Monitor loonverschillen mannen en vrouwen 2022 van het CBS blijkt dat vrouwen
gemiddeld per uur nog steeds minder verdienen dan mannen. In 2022 lag het gemiddelde
uurloon bij de overheid voor vrouwen 5,1% lager en in het bedrijfsleven 16,4% lager
dan mannen. Het CBS brengt ook het statistisch gecorrigeerde loonverschil in kaart.
Gekeken is in welke mate geslacht nog een rol speelt in de beloning wanneer rekening
wordt gehouden met factoren die invloed hebben op de hoogte van lonen. Dit statistisch
gecorrigeerde loonverschil was in 2022 bij de overheid 1,8% en in het bedrijfsleven
6,9%.

Het loonverschil neemt over de jaren heen slechts langzaam af. In het bedrijfsleven
was het ongecorrigeerde loonverschil tussen mannen en vrouwen in 2022 het grootst
binnen de bedrijfstakken financiële dienstverlening (24%) en handel (22,5%).

Vraag 11

In hoeverre heeft het wettelijke streefcijfer voor vrouwen in topfuncties effect gehad
en bent u bereid om strengere quota in te voeren als de voortgang uitblijft?

Antwoord 11

Het Centraal Planbureau (CPB) heeft in opdracht van het Ministerie van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap (OCW) de effectiviteit van het ingroeiquotum voor de beursgenoteerde
bedrijven op de korte termijn onderzocht. Zij constateren dat het quotum effect heeft
en heeft geleid tot een meer evenwichtige man-vrouwverdeling in de raden van commissarissen
van beursgenoteerde bedrijven. Vennootschappen die niet beursgenoteerd zijn, blijven
hierin achter. Een tweede meting door het CPB naar de effecten van de invoering van
het quotum zal begin 2026 naar de Kamer worden gezonden.

Verder blijkt uit de SER Scorecard 2025 dat het aantal vrouwen in topfuncties gestaag
toeneemt. Eind 2023 is het aantal vrouwelijke bestuurders gestegen van 14,7% in 2022
naar 15,3%. In de raden van commissarissen is het beeld wat anders en is er sprake
van een lichte afname van 26,2% naar 25,7%. Deze cijfers vereisen een voorzichtige
interpretatie, omdat het aantal bedrijven dat aan de SER over 2023 heeft gerapporteerd
flink is toegenomen. De nieuwkomers hebben gemiddeld minder vrouwen aan de top dan
de bedrijven die al langer rapporteren aan de SER.

De komende jaren zal ik de positie van vrouwen in topposities nauwkeurig blijven monitoren.
En in 2027 zal de Topvrouwenwet tussentijds worden geëvalueerd. Op basis daarvan wil
ik bezien of eventuele aanvullende maatregelen nodig en wenselijk zijn.

Vraag 12

Welke rol ziet het kabinet voor zichzelf om werkgevers en vakbonden te stimuleren
gelijke salarissen actief na te streven?

Antwoord 12

Het kabinet werkt aan het wetsvoorstel ter implementatie van de EU Richtlijn loontransparantie.
Het wetsvoorstel introduceert verschillende transparantieverplichtingen en maatregelen
gericht op de versterking van de rechtsbescherming van werknemers om zo gelijk loon
voor mannen en vrouwen te bevorderen. Het conceptwetsvoorstel wordt binnenkort opengesteld
voor internetconsultatie. Het streven is het wetsvoorstel in de tweede helft van 2025
aan te bieden aan uw Kamer.

Vraag 13

Kunt u aangeven welke maatregelen u gaat nemen ten aanzien van femicide, naar aanleiding
van de conclusie dat Nederland in 2024 binnen Europa het land met de hoogste femicidecijfers
was?

Antwoord 13

Het kabinet bouwt voor op het plan van aanpak «Stop Femicide!» zoals opgesteld door
het vorige kabinet.1 Voor de aanvullende maatregelen die dit kabinet neemt verwijs ik naar de Kamerbrief
die uw Kamer op korte termijn ontvangt.

Vraag 14

Klopt het dat het gebruik van vrouwelijke genitale verminking wereldwijd toeneemt
en ziet u daarvoor ook aanwijzingen in Nederland?

Antwoord 14

Het kabinet vindt vrouwelijke genitale verminking een verwerpelijke en onaanvaardbare
praktijk waartegen meisjes en vrouwen beschermd moeten worden. De aanpak van vrouwelijke
genitale verminking, als vorm van schadelijke praktijken, is voor dit kabinet dan
ook een belangrijk thema. Het kabinet vindt het van belang om scherp zicht te hebben
op het aantal slachtoffers van vrouwelijke genitale verminking.

UNICEF haalt de data uit de nationale demografische enquêtes van landen (DHS-data).
Het klopt dat het absolute aantal gevallen van vrouwelijke genitale verminking afgelopen
8 jaar is toegenomen van ca. 200 naar 230 miljoen. Hoewel het absolute aantal toeneemt,
neemt het percentage vrouwelijke genitale verminking in veel landen af. Dat het absolute
aantal toch toeneemt komt door de hoge bevolkingsgroei in de landen waar vrouwelijke
genitale verminking prevalent is. Daarnaast wordt de toename voor een deel veroorzaakt
doordat vrouwelijke genitale verminking in steeds meer landen wordt meegenomen in
bevolkingsonderzoeken waardoor het zicht op het aantal gevallen verbetert en de prevalentie
van vrouwelijke genitale verminking beter in beeld komt.

Het is lastig uitspraken te doen over de impact van deze stijging op Nederland. Het
meest recente prevalentieonderzoek is in 2019 gepubliceerd. Dat onderzoek wees uit
dat naar schatting ongeveer 41.000 vrouwen slachtoffer waren van genitale verminking
waarvan ongeveer 15.000 de meest ingrijpende vorm. Op dit moment voert Pharos, met
subsidie van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), een nieuw
prevalentieonderzoek uit. Het onderzoek is gericht op de omvang en risico’s van de
verschillende vormen van schadelijke praktijken, waaronder vrouwelijke genitale verminking,
en het brengt in beeld wat de bestaande sociale normen zijn die ten grondslag liggen
aan deze problematiek. Naar verwachting worden de resultaten van dit onderzoek eind
2025 gepubliceerd en gepresenteerd in een afsluitend symposium door Pharos. De resultaten
zullen met uw Kamer worden gedeeld.

Vraag 15

Hoe wordt samengewerkt met gemeenschappen waarin vrouwelijke genitale verminking voorkomt
om bewustwording en gedragsverandering te stimuleren?

Antwoord 15

Het Ministerie van OCW financiert de Alliantie verandering van binnenuit waarin verschillende
zelforganisaties van gemeenschappen waar vrouwelijke genitale verminking voorkomt,
werken aan preventie van schadelijke praktijken zoals vrouwelijke genitale verminking.
Hierbij wordt ingezet op het bevorderen van normverandering «van binnenuit» gesloten
gemeenschappen, via getrainde «voortrekkers» die hun wortels hebben in zulke gemeenschappen.
Dit doen zij onder andere via dialoogsessies, conferenties en lotgenotengroepen, die
worden geleid door gespreksleiders die zelf onderdeel zijn van zulke gemeenschappen.

Het Ministerie van VWS verleent subsidie aan Federatie Somalische Associaties Nederland
(FSAN), en via Movisie aan Inspraakorgaan Turken in Nederland (IOT), Turkse Arbeidersvereniging
Nederland (HTIB), Kezban, Landelijke Werkgroep Mudawwanah (LWM), Vluchtelingen-Organisatie
Nederland (VON) en Voice of all Women (VOAW) bedoeld voor voorlichting aan de gemeenschappen
die zij vertegenwoordigen. Deze organisaties geven op verschillende innovatieve manieren
vorm aan de voorlichting over bijvoorbeeld het herkennen van signalen van vrouwelijke
genitale verminking en inzicht in passende hulpverlening. Hiervoor wordt onder andere
gewerkt met sleutelpersonen uit gemeenschappen waar vrouwelijke genitale verminking
voorkomt. Het effect hiervan wordt gemonitord.

Vraag 16

Op welke wijze worden maatschappelijke organisaties betrokken bij de voorbereiding
van de aangekondigde Kamerbrief en het emancipatiebeleid in het algemeen en kunt u
toelichten of u structureel overleg overweegt te intensiveren met maatschappelijke
organisaties en andere betrokkenen?

Antwoord 16

Het bereiken van onze emancipatiedoelen is niet denkbaar zonder de inzet van maatschappelijke
organisaties die in de samenleving staan, expertise hebben over uiteenlopende emancipatiethema’s
en in verbinding staan met verschillende doelgroepen. Om die reden worden maatschappelijke
organisaties dan ook in de voorbereiding van mijn Emancipatienota geconsulteerd. U
kunt er van mij op aan dat mijn ambtenaren en ik in goed contact staan met maatschappelijke
organisaties en andere stakeholders waar het op emancipatievraagstukken aankomt.

Vraag 17

Kunt u deze vragen één voor één binnen een termijn van drie weken beantwoorden?

Antwoord 17

Ja, de vragen worden binnen de door uw Kamer vastgestelde termijn van drie weken beantwoord.