Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Vermeer over slimme gestuurde warmtebatterijen

Antwoord van Minister Hermans (Klimaat en Groene Groei) (ontvangen 25 maart 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met slimme gestuurde warmtebatterijen, zoals ontwikkeld door Newton
Energy Solutions (NEStore), en de mogelijkheden die deze oplossingen bieden om netcongestie
te verminderen en duurzame stroom lokaal op te slaan?

Antwoord 1

Ja, het kabinet is hiermee bekend.

Vraag 2

Hoe beoordeelt u de huidige regelgeving rondom Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG)
en het Bouwbesluit, die de focus legt op energie-efficiëntie, maar geen waarde toekent
aan de flexibiliteit die innovatieve energieopslag zoals deze kan bieden?

Antwoord 2

BENG-eisen gelden alleen voor nieuwe bouwwerken, waarmee wordt gestuurd op de energiezuinigheid
en duurzaamheid. Of een nieuw bouwwerk voldoet aan de BENG2-eis (op basis van primair
fossiel energiegebruik) wordt berekend door alle zelf opgewekte elektriciteit in mindering
te brengen op het gebouwgebonden energiegebruik. Opslag van zelfopgewekte elektriciteit
wordt tot op heden nog niet apart gewaardeerd, aangezien dit het totale gebouwgebonden
energiegebruik feitelijk niet beïnvloedt. De energie wordt slechts tijdelijk lokaal
opgeslagen.

De nieuwe Energy Performance Building Directive verplicht lidstaten wel om rekening
te houden met opslag bij de bepaling van de energieprestatie van gebouwen. Dit moet
uiterlijk in mei 2026 worden geïmplementeerd. Op dit moment lopen de besprekingen
over hoe dit vertaald moet worden in de bepalingsmethode voor de energieprestatie
(NTA8800).

Om opslag te waarderen wordt gedacht aan een beperkte en voor de gebouweigenaar gunstige
bijstelling. Op dit moment wordt uitgewerkt hoe naast elektrische opslag ook thermische
opslag gewaardeerd kan worden. De afstemming hierover vindt plaats in de breed samengestelde
projectgroep van NTA8800 bij de Stichting Koninklijk Nederlands Normalisatie Instituut
(NEN).

Vraag 3

Klopt het dat bestaande subsidies zoals Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE),
Energie-investeringsaftrek (EIA) en Stimulering bouw en onderhoud sportaccommodaties
(BOSA) uitsluitend gericht zijn op isolatie en warmtepompen, en dat energieopslag
daardoor niet wordt gestimuleerd? Zo ja, bent u bereid deze regelingen te herzien
om ook innovaties zoals de slimme gestuurde warmtebatterijen te ondersteunen?

Antwoord 3

De Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE) kan worden gebruikt voor isolatie
en warmtepompen, maar ook voor andere technieken zoals bijvoorbeeld windturbines (zakelijk)
en zonneboilers. Binnen een aantal van deze technieken speelt tijdelijke energieopslag
ook een rol via bijvoorbeeld een buffervat. In de Energie-investeringsaftrek (EIA)
kan energieopslag (en dus batterijopslag) ook worden meegenomen, maar deze is alleen
beschikbaar voor ondernemers. Dit komt doordat dit een fiscale regeling is. De Stimulering
bouw en onderhoud sportaccommodaties (BOSA) is gericht op amateursportorganisaties.
Sinds 2025 kunnen deze organisaties kiezen of zij voor verduurzamingsmaatregelen een
beroep willen doen op de BOSA of de regeling Duurzaam maatschappelijk vastgoed (DUMAVA).
Middels de DUMAVA kunnen verduurzamingsmaatregelen zoals energieopslag worden meegenomen.

Veel initiatieven rondom energieopslag zijn nog in ontwikkeling en niet klaar om op
de markt gebracht te worden. Daarom ondersteunt het kabinet technologische ontwikkelingen
in energieopslag via onderstaande regelingen:

• Via de DEI+ is subsidie beschikbaar voor het testen en demonstreren van innovaties
op het gebied van opslag van energie uit hernieuwbare bronnen en voor innovaties die
bijdragen aan meer flexibiliteit in het energiesysteem. De reguliere openstelling
van de DEI+ voor 2025 omvat een budget van € 175 miljoen.

• Via de MOOI-regeling is ondersteuning beschikbaar voor de ontwikkeling van slimme
innovaties die bijdragen aan een betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem.
Dit kunnen ook projecten zijn op het gebied van energieopslag. In 2025 staat de MOOI-regeling
open met € 16,5 miljoen waarbij specifiek wordt gefocust op innovatieve oplossingen
voor de inpassing van hernieuwbare elektriciteit in het energiesysteem.

In de afgelopen jaren zijn er verschillende projecten ondersteund via deze subsidieregelingen.
Zo ook twee projecten van Newton Energy Solutions (NEStore) via de MOOI-regeling.

Gezien de beschikbare subsidies waarbij technologische ontwikkelingen in energieopslag
worden ondersteund, ziet het kabinet op dit moment geen redenen om de ISDE, de EIA
of de BOSA op dit vlak te herzien.

Vraag 4

Ziet u het risico dat zonder grootschalige stimulering van energieopslag de energietransitie
onnodig duur en inefficiënt wordt?

Antwoord 4

Energieopslag is een cruciaal onderdeel van de toekomstige flexibiliteitsbehoefte
van een duurzaam energiesysteem. Daarom wordt energieopslag op dit moment gestimuleerd
vanuit de overheid. Om deze stimulering van energieopslag toe te lichten, moet er
een onderscheid worden gemaakt tussen innovatie en uitrol van energieopslag.

Op het gebied van innovatie ondersteunt de overheid onderzoek, ontwikkeling en demonstratie
van innovaties in energieopslag op verschillende manieren. Dit gebeurt via de regelingen
DEI+, MOOI, EKOO en de regelingen vanuit het Battery Competence Cluster (BCC-NL).
Deze maatregelen dragen bij aan de ontwikkeling van technologische ontwikkelingen
in energieopslag. Indien deze ontwikkelingen niet tijdig plaatsvinden, kan het gebrek
aan betere oplossingen ertoe leiden dat de energietransitie inefficiënt wordt. Gelukkig
zien we dat de markt veel gebruik maakt van deze regelingen met overschrijvingen op
de regelingen.

Voor de uitrol van opslagprojecten heeft de overheid een faciliterende rol. De faciliterende
rol houdt in dat de overheid zich inzet om de juiste marktcondities te creëren waarbij
een gezonde business case tot stand kan komen. Er is bijvoorbeeld met de ACM gekeken
naar verschillende tariefcontracten voor korting op nettarieven voor o.a. energieopslag
(tijdsduurgebonden contracten). Ook wordt vanuit de overheid ondersteuning geboden
bij de marktintroductie van energieopslagtechnologieën via de Energie-investeringsaftrek
(EIA). Daarnaast is in de Flex-e regeling mogelijk om ondersteuning te krijgen voor
energieopslag wanneer deze bijdraagt aan het verminderen van netcongestie.

Vraag 5

Bent u het eens dat lokaal geplaatste warmtebatterijen zoals de NEStore, effectiever
zijn in het verminderen van netcongestie bij lokale duurzame energiebronnen?

Antwoord 5

Warmtebatterijen die geplaatst zijn bij lokale duurzame energiebronnen kunnen de energie
die wordt opgewekt direct opslaan als warmte. Hiermee wordt voorkomen dat deze energie
wordt teruggeleverd aan het net. Het net wordt hierdoor minder belast, waardoor op
bepaalde piekmomenten netcongestie verminderd kan worden.

Het effect op netcongestie is afhankelijk van de tijden waarop de energie als warmte
wordt opgeslagen. Wanneer de warmtebatterij vol zit, zal het overschot alsnog aan
het net moeten worden geleverd. De hoeveelheid energie waarmee de warmtebatterij het
net «ontziet», hangt daarom af van de capaciteit van de warmtebatterij.

Hiermee rekening houdend kan een strategisch geplaatste warmtebatterij in theorie
netcongestie helpen verzachten. De efficiëntie hangt daarentegen dus af van de capaciteit
en plaatsing van de batterij en op welke momenten energie als warmte wordt opgeslagen.

Vraag 6

Bent u bereid om de ontwikkeling van lokaal schaalbare energieopslag als prioriteit
op te nemen in uw beleid?

Antwoord 6

Energieopslag speelt een belangrijke rol in het toekomstig energiesysteem. Voor thuis-
en buurtbatterijen lopen met netbeheerders en de sector gesprekken over hoe deze het
beste in het net ingepast kunnen worden, zonder dat deze netcongestie verergeren.
Ontwikkelingen in prijs en opslagduur van batterijen kunnen de mogelijkheden voor
netcongestieneutrale inpassing verder verbeteren.

Daarnaast bieden bestaande regelingen voor innovatie en energie-infrastructuur, zoals
de Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling en Innovatie (MOOI), reeds mogelijkheden
voor bedrijven zoals Newton Energy Solutions (NEStore) om innovaties verder te ontwikkelen
en op te schalen.

Op deze wijze ondersteunt het kabinet de uitrol van lokale schaalbare energieopslag.

Vraag 7

Bent u op de hoogte van het feit dat met een investering van 100 miljoen euro een
Nederlandse Gigafactory gebouwd kan worden die 100.000 NEStores per jaar produceert,
en dat dit zowel banen als concurrentievoordeel kan opleveren?

Antwoord 7

In algemene zin kijkt het kabinet met interesse naar investeringsvoorstellen die bijdragen
aan het duurzame verdienvermogen van Nederland. Wanneer een investeringsvoorstel wordt
ingediend kan de haalbaarheid en de kansrijkheid van het voorstel het best worden
bepaald. Voor ondersteuning van de financiering zijn de verschillende regelingen benoemd
in de beantwoording van vraag 3 beschikbaar.

Vraag 8

Hoe verklaart u dat Tesla soortgelijke fabrieken bouwt in Duitsland voor een investering
van zes miljard euro, terwijl Nederland achterblijft in vergelijkbare initiatieven?

Antwoord 8

Wanneer bedrijven zoals Tesla een locatie kiezen voor hun productiefaciliteiten, maken
zij een afweging op basis van een breed scala aan factoren. Nederland scoort traditioneel
sterk dankzij uitstekende logistieke verbindingen en de sterke innovatieve hubs. Tegelijkertijd
zijn er enkele bekende uitdagingen, zoals ruimtelijke ordeningsvraagstukken (beperkte
ruimte, stikstofproblematiek, netcongestie).

Sommige lidstaten, zoals Frankrijk en Duitsland, zijn in bepaalde gevallen bereid
om met substantiële financiële middelen dergelijke investeringen te ondersteunen.
Dit kan mede verklaren waarom de genoemde fabrieken in Duitsland worden gebouwd. Ook
in Nederland is de overheid actief bezig met het aantrekken van investeringen uit
het buitenland via bijvoorbeeld de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) en
de NFIA wijst daarbij partijen ook op de in Nederland beschikbare ondersteuningsregelingen.

Vraag 9

Bent u bereid te onderzoeken hoe u kunt bijdragen aan het draagvlak en financiering
voor de bouw van een dergelijke Gigafactory in Nederland?

Antwoord 9

In algemene zin is Nederland actief met het aantrekken van significante investeringen
en veelbelovende, innovatieve bedrijven, ook op het gebied van batterijtechnologie.
Partijen zoals de Netherlands Foreign Investment Agency (NFIA) benaderen proactief
buitenlandse bedrijven bij signalen over op handen zijnde investeringen.

Daarnaast kijkt het kabinet met interesse naar nationale initiatieven die een grote
toegevoegde waarde kunnen hebben voor ons duurzame verdienvermogen, onze internationale
concurrentiekracht en de maatschappelijke uitdagingen waarvoor we staan. Het initiatief
voor dergelijke nationale projecten ligt primair bij private partijen. Overheidspartijen
staan vervolgens open voor een gesprek om te verkennen hoe afhankelijk van de specifieke
casus zij kunnen ondersteunen bij het creëren van de juiste randvoorwaarden en of
door te wijzen op de beschikbare overheidsregelingen.

Vraag 10

Welke concrete stappen bent u bereid te nemen om innovatieve bedrijven zoals Newton
Energy Solutions te ondersteunen en hun bijdrage aan de energietransitie te maximaliseren?

Antwoord 10

Innovatieve bedrijven kunnen zowel gebruik maken van het generieke als het gerichte
innovatie-instrumentarium van de Ministeries van EZ en KGG. Zo helpt de Wet Bevordering
Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) innovatieve bedrijven in het algemeen, en zijn
de PPS-innovatieregeling (PPS-i) en de regeling Missiegedreven Onderzoek, Ontwikkeling
en Innovatie (MOOI) voorbeelden van enkele gerichte regelingen waar bedrijven als
Newton Energy Solutions (NEStore) gebruik van kunnen maken.

In de Nationale Technologiestrategie (NTS) is Energy Materials aangemerkt als prioriteit.
De activiteiten van NEStore lijken goed aan te sluiten op deze prioriteit zeker omdat
warmteopslag één van de drie aandachtsgebieden is binnen Energy Materials. Op dit
moment werkt de Minister van Economische Zaken aan het omvormen van het EZ-instrumentarium
zodat het nog beter te laten aansluiten bij de prioriteiten van de NTS. Het doel hiervan
is dat bedrijven als NEStore in de nabije toekomst nog beter gebruik kunnen maken
van het instrumentarium van EZ. In het derde kwartaal van 2025 informeert de Minister
van EZ de Kamer over zijn voornemens.

Vraag 11

Kunt u de Kamer informeren over de voortgang van eventuele beleidswijzigingen op dit
gebied vóór het derde kwartaal van dit jaar?

Antwoord 11

Het kabinet werkt op dit beleidsgebied de randvoorwaarden voor netcongestieneutrale
inpassing van thuisbatterijen uit. Dit wordt samen met de sector, netbeheerders en
de ACM gedaan. Naar verwachting kunnen deze afspraken voor de zomer van 2025 worden
gerealiseerd. Daarna kan worden onderzocht of de stimulering van thuisbatterijen waardevol
kan zijn om netcongestie tegen te gaan.