Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van het lid Kisteman over betaalbare boodschappen door QR-code als onderdeel van de VVD Agenda voor Werkend Nederland

Antwoord van Minister Beljaarts (Economische Zaken) (ontvangen 20 maart 2025).

Vraag 1

Bent u bekend met het artikel «supermarkten willen één Engelstalig etiket tegen hoge
prijzen fabrikanten» uit de Volkskrant?1

Antwoord 1

Ja.

Vraag 2

Bent u ermee bekend dat dit plan stond in de recente Agenda voor Werkend Nederland
van de VVD?

Antwoord 2

Ja.

Vraag 3

Steunt u de oproep van supermarktketens Jumbo, Plus en Picnic en het initiatief vanuit
het Europees Parlement, mede aangezwengeld door de VVD-fractie aldaar, om een Engelstalig
etiket inclusief QR-code met verwijzing naar Nederlandse productinformatie, toe te
staan voor producten in de supermarkt? Zo ja, hoe gaat u in de EU-raad opvolging geven
aan dit initiatief?

Antwoord 3

Europese etiketteringsregelgeving bevat belangrijke eisen voor consumenteninformatie
die op fysieke etiketten moet staan. Bijvoorbeeld over allergenen, een houdbaarheidsdatum
en de ingrediëntenlijst. Deze zijn belangrijk vanwege gezondheidsrisico’s en om misleiding
van de consument tegen te gaan Een QR-code brengt technische uitdagingen met zich
mee. Niet iedereen in de samenleving is digitaal vaardig genoeg om zulke belangrijke
informatie digitaal op te halen. Of is in het bezit van een smartphone.

Europese regels2 bepalen dat informatie op een product aangebracht moet worden in een in taal die
gemakkelijk is te begrijpen in de lidstaat waar het levensmiddel wordt verkocht. Het
staat buiten kijf dat Nederlands in Nederland een begrijpelijkere taal is dan het
Engels. En dat het Nederlands hierdoor niet vervangen kan worden door het Engels.
Een QR-code met verwijzing naar andere informatie in andere talen kan dus alleen als
aanvulling op het Nederlands etiket. En niet als vervanging. In het kader van territoriale
leveringsbeperkingen (TLB) vormt dat dus geen oplossing.

Etiketteringsregels kunnen belemmerend werken voor het vrij verkeer van goederen in
Europa. Ik zie dan ook zeker toegevoegde waarde in het gebruik van een QR-code, maar
zoals aangegeven is dat niet de oplossing voor TLB. In mijn voorgestelde aanpak voor
TLB richt ik mij dan ook juist op het wegnemen van TLB die worden veroorzaakt door
gedragingen van fabrikanten. Bijvoorbeeld door te weigeren om goederen te leveren
aan Nederlandse retailers. Of door te verwijzen naar een Nederlands verkoopkantoor
van een niet-Nederlandse fabrikant. Zulke praktijken knippen de Europese interne markt
op en verhinderen dat retailers kunnen inkopen in een lidstaat naar keuze. Bijvoorbeeld
in de lidstaat met de laagste inkoopprijzen.

Omdat TLB voorkomen bij grensoverschrijdende transacties, is een oplossing op Europees
niveau nodig. Ik heb mij in Brussel met succes hard gemaakt om op dit op de Europese
agenda te krijgen. Bijvoorbeeld met een paper dat is getekend door acht lidstaten3 en geagendeerd tijdens de Raad voor Concurrentievermogen afgelopen mei. Hierin werd
de Europese Commissie opgeroepen om met een oplossing te komen. Rond juni van dit
jaar verwacht ik dat de Commissie haar horizontale interne markt strategie aankondigt.
Waarschijnlijk wordt een oplossingsrichting voor TLB hier ook in opgenomen.

Vraag 4

Hoe schets u het krachtenveld in de Europese Unie om deze verandering in regelgeving
voor elkaar te krijgen?

Antwoord 4

De Staatssecretaris van Jeugd, Preventie en Sport is beleidsverantwoordelijke voor
wet- en regelgeving op het gebied van etikettering van levensmiddelen.4 Deze wet- en regelgeving is Europees gereguleerd in Verordening (EU) 1169/2011. De
Europese Commissie weerspiegelt haar wet- en regelgeving op dit vlak door afspraken
die worden gemaakt in een internationaal forum, de Codex Alimentarius Commission (Codex).
De Codex is een VN-samenwerkingsverband, onder de vlag van zowel de WHO (Wereldgezondheidsorganisatie)
en de FAO (Internationale Voedsel- en Landbouworganisatie).

QR-codes op levensmiddelen zijn in oktober 2024 besproken in Codex-verband. Hieruit
kwam naar voren dat QR-codes aanvullend kunnen worden gebruikt op een levensmiddel,
maar niet als vervanging van het fysiek etiket. Dat was ook de lijn van de Europese
Commissie, die tot stand was gekomen na intensief overleg met de verschillende Europese
Lidstaten.

Vraag 5

Hoe geeft u uitvoering aan de aangenomen motie van de leden Kisteman en Zeedijk over
onderzoeken hoe een QR-code op een etiket geïmplementeerd kan worden om een product
in de nationale taal beschikbaar te stellen (Kamerstuk 27 879, nr. 97)

Antwoord 5

Sinds het aannemen van de motie hebben mijn ambtenaren en die van het Ministerie van
VWS gesproken met meerdere stakeholders. Zelf heb ik ook rondetafelgesprekken gevoerd
met zowel fabrikanten als retailers(branches) en inkooporganisaties. Daarnaast is
de bespreking in Codex op de voet gevolgd. Zie het antwoord op de derde vraag voor
de conclusie die ook in Codex werd getrokken Gezondheidsrisico’s en de mate van digitale
vaardigheden onder consumenten spelen een belangrijke rol in deze afweging. Ik beschouw
de motie van de leden Kisteman en Zeedijk hiermee afgedaan. Aanvullend onderzoek is
daarmee niet nodig.

Vraag 6

Hoeveel euro zou een gemiddeld Nederlands huishouden naar schatting op jaarbasis kunnen
besparen als er een Engelstalig etiket met QR-code op producten in de supermarkt wordt
toegestaan?

Antwoord 6

Ik heb geen cijfers over hoeveel euro een gemiddeld Nederlands huishouden naar schatting
op jaarbasis kan besparen als een Engelstalig etiket met QR-code op producten in de
supermarkt wordt toegestaan. Daarnaast ben ik niet bekend met onderzoeken hiernaar.
In antwoord op vraag 3 beschreef ik al dat een Engelstalig etiket met QR-code niet
de oplossing gaat zijn voor TLB. Daarom is het niet nodig om dit verder te onderzoeken.

Vraag 7

Deelt u de mening dat inflatie een sluipschutter is voor de koopkracht van de werkende
middenklasse, en dat de regering zich moet inspannen om de prijs van boodschappen
betaalbaar te houden?

Antwoord 7

Ja. Ik deel de mening dat inflatie de koopkracht verslechtert. Daarbij zijn boodschappen
een belangrijk onderdeel van de dagelijkste kosten.

Mijn acties op TLB gaan er hopelijk toe leiden dat de Europese Commissie met een oplossing
gaat komen voor het probleem. Tegelijkertijd wil ik helder maken dat TLB geen motor
is achter de inflatiecijfers.

Inflatie ziet namelijk op de procentuele verandering van het algemeen prijsniveau
van jaar op jaar. Het wegnemen van TLBs kan op termijn tijdelijk een drukkend effect
hebben hierop. Maar uiteindelijk is het doel bij het wegnemen van TLBs om de prijsniveaus
te drukken.

Op dit moment werk ik samen met de Ministers van Financiën, Sociale Zaken en Werkgelegenheid
en mede namens de Minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening aan een Kamerbrief
over inflatie. Het handelingsperspectief komt hierin ook naar voren. Deze brief ontvangt
uw Kamer binnenkort.