Schriftelijke vragen : De inhoud van en besluitvorming over het EU-Mercosur-akkoord

Vraag 1

Komt u conform de toezegging in uw brief van 16 december (Kamerstuk 31 985, nr. 85) begin 2025 met een kabinetsappreciatie over het EU-Mercosur-akkoord, waarin wordt
ingegaan op de voor- en nadelen, economische en geopolitieke impact, en specifieke
gevolgen voor de Nederlandse landbouw en het bedrijfsleven? Kunt u in de kabinetsappreciatie
ook ingaan op de impact op klimaat, ontbossing, duurzame landbouw, plasticgebruik,
mensenrechten, arbeidsrechten, en zeldzame aardmetalen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 2

Wanneer wordt de update van het Wageningen-rapport over het EU-Mercosur verdrag met
de Kamer gedeeld? Klopt het dat dit rapport al sinds 31 december klaar is, zoals vermeld
staat op de website van de WUR1?

Vraag 3

Kunt u toelichten wat de verschillen in regelgeving zijn omtrent bestrijdingsmiddelen
en bescherming van landbouwdieren tussen de Mersosur-landen en Nederland? Kunt u bevestigen
dat deze verschillen een concurrentienadeel voor Nederlandse boeren veroorzaken als
de grenzen voor deze producten verder opengaan? Zo nee, waarom niet?

Vraag 4

Welke afspraken zijn gemaakt over de handel in bestrijdingsmiddelen? Klopt het dat
importtarieven worden verlaagd of afgeschaft voor bestrijdingsmiddelen die in de EU
niet gebruikt mogen worden? Zo ja, wat betekent dit voor de export van bestrijdingsmiddelen
naar Mercosur-landen? Is een toename in gebruik daar te verwachten? Zo nee, waarom
niet? Zo ja,

– welke gezondheidsrisico’s spelen hierbij?

– hoe past dit binnen internationale afspraken zoals het Biodiversiteitsverdrag?

– hoe past dit binnen het EU-voedselbeleid, dat het gebruik van bepaalde pesticiden
wil beperken?

Vraag 5

Zijn de afspraken over duurzaamheid bindend en afdwingbaar? Zo ja, op welke manier
zijn ze afdwingbaar? In hoeverre zijn er sancties mogelijk bij overtredingen? Kunt
u dat toelichten?

Vraag 6

Hebben de afspraken over duurzaamheid invloed op de manier waarop rundvlees en kippenvlees
in de Mercosur-landen geproduceerd zullen worden? Zo ja, kunt u dat toelichten? Zo
nee, waarom niet?

Vraag 7

Hebben de afspraken over duurzaamheid invloed op de export van rundvlees en kippenvlees
door Mercosur-landen naar de EU? Zo nee, waarom niet? Zo ja, kunt u dat toelichten?

Vraag 8

Wat is bekend over de reservering van 1 miljard euro van de Europese Commissie om
de negatieve gevolgen van het EU-Mercosur-verdrag voor Europese boeren te compenseren?
Klopt het dat de Europese Commissie niet van plan is om dit geld te gebruiken, omdat
de Commissie volgens een woordvoerder «erop vertrouwt dat het akkoord correct zal
werken en geen marktverstoring zal veroorzaken»2? Zo nee, kunt u dat dan toelichten?

Vraag 9

Kunt u bevestigen dat er geen bindende en afdwingbare afspraken over klimaatbeleid
zijn vastgelegd, behalve de mogelijkheid om delen van het verdrag op te schorten als
een tegenpartij uit het klimaatakkoord stapt?

Vraag 10

Op welke manier zouden de klimaatafspraken in het verdrag een positieve invloed moeten
hebben op het tegengaan van klimaatverandering? Is het realistisch om enig positief
effect te verwachten? Zo ja, kunt u dat toelichten?

Vraag 11

Hoe vaak heeft de EU-handelsverdragen opgeschort, omdat een tegenpartij afspraken
over duurzaamheid of mensenrechten schond?

Vraag 12

Welke afspraken maakt het verdrag over de fossiele industrie en haar financiering
door private en publieke financiering? Hoe draagt het akkoord bij aan het pad weg
van fossiel, uitgezet bij COP28?

Vraag 13

Kunt u bevestigen dat artikel 56 van de verdragstekst over duurzaamheidsmaatregelen
een voorkeursbehandeling («favorably considered») voor Mercosur-landen betekent bij
de risicobeoordeling van ontbossing binnen de EU-ontbossingswet (EUDR)? Zo nee, hoe
moet dit artikel dan gelezen worden?

Vraag 14

Hoe rijmt een voorkeursbehandeling op het gebied van ontbossing zich met de bevindingen
van experts dat het Mercosur-verdrag de ontbossing zal doen toenemen in de Mercosur-regio,
en het gegeven dat Brazilië, Paraguay en Argentinië tot de top tien van landen met
de hoogste ontbossing behoren? Hoe draagt deze voorkeursbehandeling bij aan het behalen
van de wettelijke doelstelling dat de EU zo min mogelijk bijdraagt aan ontbossing
en bosdegradatie in de hele wereld?

Vraag 15

Kunt u bevestigen dat Argentinië heeft toegezegd de exporttarieven op soja te verlagen
of te schrappen?

Vraag 16

Kunt u bevestigen dat de EUDR niet van toepassing is op savannes, waar juist de grootste
ontbossing plaatsvindt voor de teelt van soja in de Mercosur-landen? Zo nee, waarop
baseert u dat?

Vraag 17

Kunt u bevestigen dat de EU-ontbossingwet de ontbossing voor de aanleg van suikerriet
en daarmee bio ethanol niet tegengaat, terwijl dit verdrag gaat leiden tot een grote
toename van de export van zowel suiker als bio ethanol naar de EU?

Vraag 18

Erkent u dat de toename van export van landbouwproducten van Mercosur-landen naar
de EU-ontbossing zal veroorzaken? Kunt u bevestigen dat dit bovenop de groeiende export
naar onder andere China komt met bijbehorende extra ontbossing? Met andere woorden,
kunt u bevestigen dat dit een kwestie is van «én-én», niet «óf-óf»? Zo nee, waarop
baseert u uw analyse?

Vraag 19

Heeft u het artikel gelezen van Politico van 20 december 2024: «Mercosur deal risks
weakening EU anti-deforestation rules»?3 Deelt u de analyse dat met het «rebalancing mechanism» de Mercosur-landen tegenmaatregelen
kunnen nemen tegen nieuw EU-beleid om bijvoorbeeld bossen, milieu of klimaat te beschermen?
Zo nee, waarop baseert u deze conclusie?

Vraag 20

Geldt de EU-ontbossingswet in dit kader als nieuw beleid, gezien de vertraging die
de wet oploopt? Zo ja, wat zouden de gevolgen van dit «rebalancing mechanism» zijn
voor de EU-ontbossingswet?

Vraag 21

Wat gebeurt er als een lid van de Mercosur beleid maakt dat klimaatverandering versneld
tegengaat, maar ingaat tegen de afspraken in het handelsakkoord? Wat gebeurt er als
een lid van de Mercosur beleid maakt dat arbeids- en mensenrechten beter beschermt,
maar ingaat tegen de afspraken in het Verdrag?

Vraag 22

Hoe ziet het «rebalancing mechanism» van het verdrag – dat recht geeft op compensatie
voor Mercosur-landen als hun handelsstromen worden beïnvloed door nieuw EU-beleid
– er precies uit? Hoe worden geschillen binnen het «rebalancing mechanism» beslecht?
Hoe garandeert het mechanisme transparantie in de besluitvorming? Welke rol is hierin
weggelegd voor democratische controle door de lidstaten van beide verdragspartijen?
Hoe verhoudt zich dit tot de visie van de Nederlandse regering op transparantie en
democratische besluitvorming?

Vraag 23

Kunt u reageren op de argumenten die worden aangedragen in een nieuw juridisch advies
in opdracht van Greenpeace Duitsland4 dat het handelsverdrag leidt tot afzwakking van de EU-ontbossingswet, het Carbon
Border Adjustment Mechanism (CBAM) en de Corporate Sustainability Due Dilligence Directive
(CSDDD)? Kunt u daarbij delen op basis van welke analyses u uw uitspraken doet?

Vraag 24

Welke afspraken in het verdrag hebben betrekking op de ondersteuning van de Mercosur-landen
voor implementatie van deze richtlijnen? Hoe bevordert het verdrag de vergroening
van handelsstromen en de economieën van deelnemende partijen?

Vraag 25

Kunt u de conclusies van Greenpeace bevestigen dat het EU-Mercosur-verdrag zal leiden
tot lagere handelstarieven en meer handel in plastics, inclusief de export van plastic
producten naar de Mercosur-landen die in de EU verboden zijn, waaronder soorten single
use plastic?5 Zo nee, kunt u dat toelichten met analyses die deze positie onderbouwen? Zo ja, hoe
passen deze tariefverlagingen voor de handel in plastic producten in de ambitie van
de EU om een einde aan plastic afval te maken?

Vraag 26

Welke afspraken zijn er gemaakt over duurzame en fatsoenlijke winning en productie
van kritische grondstoffen? In hoeverre zijn die bindend en afdwingbaar? Welke afspraken
zijn er gemaakt om de verwerking van kritieke grondstoffen in de deelnemende Mercosur-landen,
oftewel lokale waardetoevoeging, te versterken?

Vraag 27

Welke garanties biedt het verdrag om te voorkomen dat er Amazonewoud verloren gaat
of inheemse gemeenschappen in de verdrukking komen, als gevolg van mijnbouw naar nobium
of andere mineralen die mede dankzij het verdrag naar de EU zouden gaan?

Vraag 28

Welke afspraken maakt het verdrag over arbeids- en mensenrechten? Zijn deze afdwingbaar?
Deelt u de analyse van de vakbonden dat het in de overeenkomst ontbreekt aan een robuust
mechanisme om schendingen van de rechten van werknemers uit te sluiten, onder andere
door middel van sancties? Zo nee, kunt u dat toelichten en de analyses waarop u zich
baseert, delen? Zo ja, deelt u dat dit betreurenswaardig is?

Vraag 29

Welke effecten heeft het verdrag op de publieke sector in Mercosur-landen? Klopt het
dat het verdrag voorziet in de privatisering van diensten in de publieke sector zoals
de watervoorziening en aanleg van wegen? Hoe schat het kabinet de effecten op lokale
bedrijven in Mercosur-landen die zullen moeten concurreren met Europese multinationals?

Vraag 30

Kunt u bevestigen dat de definitieve tekst niet voorziet in een rol voor vakbonden
om toezicht te houden op en te zorgen voor naleving van de fundamentele internationale
arbeidsnormen zoals de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)? Deelt u dat dit onacceptabel
is en dat sociale partners (werkgevers en vakbonden) hun democratische controlefunctie
moeten kunnen uitoefenen? Zo nee, waarom niet?

Vraag 31

Als het EU-Mercosur-verdrag als een integraal associatieakkoord wordt voorgelegd aan
de Europese Raad, welke mogelijkheden heeft de Tweede Kamer dan om het verdrag af
te wijzen?

Vraag 32

Als het verdrag wordt voorgelegd als een interim-akkoord en een definitief akkoord,
welke mogelijkheden heeft de Tweede Kamer dan om het verdrag af te wijzen?

Vraag 33

Als het EU-Mercosur verdrag als een integraal associatieakkoord wordt voorgelegd,
is het dan aannemelijk dat het EU-Mercosur «voorlopig» wordt toegepast na ratificatie
door de Europese Raad en het Europees Parlement, maar voor ratificatie door de nationale
parlementen? Kunt u dat toelichten?

Vraag 34

Als het verdrag voorlopig wordt toegepast, wat gebeurt er dan als een nationaal parlement
besluit om tegen ratificatie van het verdrag te stemmen?

Vraag 35

Deelt u de conclusie van juristen van onder andere ClientEarth6 dat het splitsen van het EU-Mercosur-verdrag en daarmee het ontnemen van het vetorecht
van lidstaten voor het EU-deel, in strijd zou zijn met het onderhandelingsmandaat
voor EU-Mercosur en de herbevestiging van de Europese Raad in 2018 dat het verdrag
als gemengd beschouwd wordt? Zo nee, kunt u dat toelichten en de analyses waarop u
zich baseert, delen?

Vraag 36

Kunt u uw antwoorden juridisch onderbouwen met verwijzingen naar de concept-verdragstekst
van het onderhandelaarsakkoord, en met verwijzingen naar geraadpleegde bronnen? Zo
nee, waarom niet?

Vraag 37

Kunt u deze vragen beantwoorden vooraf of tegelijkertijd met de kabinetsappeciatie
van het akkoord? Zo nee, waarom niet?