Brief regering : Verslag van de Raad Algemene Zaken van 28 januari 2025

Nr. 3036 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 3 februari 2025

Hierbij bied ik u het verslag aan van de Raad Algemene Zaken van 28 januari 2025.

De Minister van Buitenlandse Zaken,
C.C.J. Veldkamp

VERSLAG RAAD ALGEMENE ZAKEN VAN 28 januari 2025

Op 28 januari 2025 vond de Raad Algemene Zaken (RAZ) plaats in Brussel. Op de agenda
stonden de prioriteiten van het Poolse voorzitterschap en de landenspecifieke rechtsstaatdialoog.
Onder overige onderwerpen werd gesproken over ongewenste buitenlandse inmenging en
de geleidelijke integratie van Oekraïne en Moldavië in de interne markt. De Minister
van Buitenlandse Zaken was verhinderd vanwege de jaarlijkse ambassadeursconferentie.
De Nederlandse Permanent Vertegenwoordiger bij de Europese Unie heeft Nederland vertegenwoordigd
tijdens deze Raad.

Prioriteiten Pools voorzitterschap

De Raad besprak de prioriteiten van het Pools EU-voorzitterschap. Nederland heeft
in deze publieke sessie1 aangegeven dat de prioriteiten van het huidig voorzitterschap worden onderschreven,
geënt op veiligheid, met speciale aandacht voor militaire veiligheid, civiele weerbaarheid,
versterkt Europees concurrentievermogen, energiezekerheid en -onafhankelijkheid, voedselzekerheid,
medische onafhankelijkheid en financiële stabiliteit. Nederland heeft ook aangegeven
dat het versterken van onze democratieën om ondermijning en inmenging tegen te gaan
van belang is. Onafhankelijke en geloofwaardige instellingen, zoals het Europees bureau
voor fraudebestrijding, zijn hiervoor cruciaal. Nederland heeft tevens benadrukt dat
de Commissie een essentiële rol heeft in het in kaart brengen van dreigingen en het
uitvoeren van onderzoeken naar incidenten. Hiermee is uitvoering gegeven aan de motie
Paternotte.2 Ook kijkt Nederland uit naar blijvende dialoog op voor Nederland prioritaire thema’s,
zoals goed bestuur, de rechtsstaat, migratie, landbouw, een sober Meerjarig Financieel
Kader, concurrentievermogen, en uitbreiding van de Europese Unie gebaseerd op strikte
merites. Nederland heeft tevens specifiek aandacht gevraagd voor de Nederlandse opgaven
op het gebied van ruimtelijke ordening.

Landenspecifieke rechtsstaatdialoog

Tijdens de Raad vond, sinds de start in 2020, voor de elfde keer de landenspecifieke
rechtsstaatdialoog plaats op basis van de landenhoofdstukken uit het Commissie rechtsstaatrapport.3 Deze keer stonden de landenhoofdstukken van Hongarije, Portugal, Roemenië en Slovenië
op de agenda. De afzonderlijke dialogen werden door de betreffende lidstaat ingeleid
met een korte presentatie van de staat van de rechtsstaat in het eigen land, waarna
de Commissie een korte samenvatting van haar bevindingen gaf. Daarna volgde een ronde
van vragen door de andere lidstaten en antwoorden. Naast de lidstaten die op de agenda
stonden, namen achttien lidstaten actief deel aan de discussie waarin ook goede praktijken
werden gedeeld.

Namens de Benelux intervenieerde de Minister van Buitenlandse Zaken van Luxemburg
tijdens de besprekingen van Hongarije, Portugal en Roemenië. Hij benadrukte dat uit
het landenhoofdstuk van Hongarije blijkt dat Hongarije weinig vooruitgang boekt ten
aanzien van een lange lijst aan langlopende rechtsstaatproblematiek, waaronder op
het vlak van de mediavrijheid en de ruimte voor het maatschappelijk middenveld. De
Benelux riep Hongarije op om deze en andere kwesties aan te pakken en voortgang te
boeken. Hongarije is in het bijzonder gevraagd hoe het corruptiezaken op hoog niveau
op een effectieve en robuuste manier gaat aanpakken. Ook is Hongarije bevraagd hoe
het de zorgen van de Raad voor de Rechtspraak ten aanzien van de hervorming van deze
raad adresseert en hoe de functionele onafhankelijkheid van de toezichthoudende media-autoriteit
gewaarborgd zal worden.

Tijdens de bespreking van het landenhoofdstuk van Portugal verwelkomde de Benelux
de stappen die zijn gezet om de transparantie rondom de nieuwe regels over de elektronische
toewijzing van zaken te vergroten. Aan Portugal is gevraagd hoe het beoogt te verzekeren
dat het justitiële stelsel over voldoende (personele) middelen beschikt. De Benelux
sprak tijdens de bespreking van het landenhoofdstuk van Roemenië waardering uit voor
de voortgang die is geboekt in de implementatie van de aanbevelingen van de Venetië
Commissie ten aanzien van de Justitiewetten. Roemenië is gevraagd hoe de commerciële
en politieke druk op de publieke mediadiensten wordt aangepakt en verder hoe effectief
onderzoek en vervolging van strafrechtelijke overtredingen in de rechtspraak worden
verzekerd, waaronder met betrekking tot corruptie-overtredingen.

Overige onderwerpen

Ongewenste buitenlandse inmenging

De Raad sprak over het tegengaan van buitenlandse inmenging in verkiezingsprocessen,
naar aanleiding van een brief aan de Commissie over dit onderwerp. Meerdere EU-lidstaten,
waaronder Nederland, hebben deze brief medeondertekend.4 Conform toezegging tijdens het plenair debat over de informele ER wordt de brief
samen met dit verslag naar de Kamer verstuurd. De brief benadrukt dat verkiezingsprocessen
de bouwsteen zijn van onze democratie en dat de toenemende buitenlandse inmenging
een dreiging vormt. De brief spoort de Commissie aan om actie te ondernemen om de
integriteit van Europese electorale processen te beschermen, de bevoegdheden onder
de digitaledienstenverordening (DSA) in te zetten en met robuuste voorstellen te komen
met als doel onze kaders te versterken en onze hybride toolbox te ontwikkelen, waaronder het European Democracy Shield. Hierin is de Commissie tevens opgeroepen onderzoeken naar inmenging te versnellen.

De Commissie verwelkomde het agendapunt en onderstreepte de bestaande zorgen. Daarnaast
gaf de Commissie aan het aangekondigde European Democracy Shield als fundamenteel instrument te zien om inmenging tegen te gaan, in aanvulling op
reeds bestaande structuren. Commissaris McGrath sprak over de projectgroep democratie
die binnen de Commissie is opgezet over dit onderwerp en de speciale commissie European Democracy Shield in het Europees parlement.

Nederland sprak zijn zorg uit over digitale inmenging via online platforms in recente
verkiezingen. Deze inmenging onderstreept de noodzaak om ons zowel op nationaal niveau
als in EU-verband weerbaar te maken tegen ongewenste invloed op het publieke debat
en democratie. Nederland riep de Commissie op om gebruik te maken van haar handhavingsbevoegdheden,
waaronder de DSA. Tot slot benadrukte Nederland de rol van nationale overheden bij
het inrichten van verkiezingsprocessen en de integriteit daarvan. Hiermee is uitvoering
gegeven aan motie Paternotte en Van der Werf5 en motie Paternotte en Boswijk6.

Graduele integratie Oekraïne en Moldavië

Tsjechië lichtte zijn non-paper toe met opties over geleidelijke integratie van Oekraïne en Moldavië in de Europese
interne markt. Tsjechië richtte zich op specifieke deelterreinen zoals waardeketens
en technische assistentie om het EU-acquis over te nemen. De Commissie benoemde de
mogelijkheden onder het Oekraïneplan en het voorstel voor het Moldavië Groeiplan,
zoals roaming en de toegang tot de Europese betaalmarkt (SEPA). Het voorzitterschap concludeerde
dat het uitbreidingsproces merit-based moet blijven.