Brief regering : Start internetconsultatie Kaderwet rijksinspecties

Nr. 358
BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 31 januari 2025

Met deze brief informeer ik uw Kamer dat op 27 januari 2025 het conceptwetsvoorstel
Wet houdende regels betreffende de positionering, inrichting en werkwijze van rijksinspecties
(Kaderwet rijksinspecties) in internetconsultatie is gegaan. De internetconsultatie
loopt tot en met 28 maart 2025. In het commissiedebat van 6 november 2024 over het
functioneren rijksdienst heb ik toegezegd u hierover te informeren.s1

In het wetsvoorstel zijn verschillende maatregelen opgenomen om te verzekeren dat
signalen van rijksinspecties ongefilterd door kunnen klinken buiten het eigen ministerie,
indachtig de aanbeveling van de parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen
(PEAG) om een escalatiemogelijkheid voor inspecteurs-generaal van toezichthouders
te introduceren. Met deze brief kom ik ook de toezegging na van mijn ambtsvoorganger
op dit punt in het commissiedebat van 12 juni 2023 over de initiatiefnota van het
lid Omtzigt.2 Ook is in het wetsvoorstel opgenomen dat in de organisatieregeling van het ministerie
wordt vastgelegd dat een rijksinspectie een eenhoofdige leiding of een meerhoofdige
leiding heeft. Hiermee wordt invulling gegeven aan de motie van het lid Inge van Dijk
dat voor een collegiaal bestuur van een rijksinspectie kan worden gekozen.3

In het verleden is het helaas meermaals voorgekomen dat rijksinspecties bij het uitvoeren
van hun (wettelijke) taken bloot stonden aan oneigenlijke politieke druk. Het wetsvoorstel
Kaderwet rijksinspecties heeft als belangrijkste doel dit in de toekomst te voorkomen.
Om de onafhankelijke taakuitoefening door rijksinspecties wettelijk te waarborgen,
passend binnen de grondwettelijke kaders, en om signalen van rijksinspecties ongefilterd
door te kunnen laten klinken buiten het eigen ministerie stelt het kabinet verschillende
maatregelen voor. Zo mogen Ministers geen aanwijzingen meer geven die zien op de oordelen
van rijksinspecties of opdracht geven om een onderzoek niet te verrichten of stop
te zetten. Daarnaast wordt wettelijk vastgelegd dat op verzoek van de Kamer de leiding
van een rijksinspectie de Kamer van informatie mag voorzien over de taakvervulling
door de rijksinspectie of een toelichting mag geven op openbaar gemaakte schriftelijke
bevindingen zonder dat de verantwoordelijke Minister hiervoor voorafgaand goedkeuring
moet geven. Verder regelt het wetsvoorstel dat rijksinspecties hun schriftelijke bevindingen
zelfstandig moeten openbaren, wederom zonder tussenkomst van een Minister, voor zover
de artikelen 5.1 en 5.2 van de Wet open overheid niet aan openbaarmaking in de weg
staan.

Het kabinet onderschrijft de gedachte achter de aanbeveling van de PEAG, namelijk
dat voorkomen moet worden dat signalen van rijksinspecties niet buiten het eigen ministerie
terecht kunnen komen omdat een inspecteur-generaal onvoldoende gehoor vindt bij de
vakminister. Bovengenoemde maatregelen zijn geschikte en proportionele waarborgen
om te verzekeren dat signalen van rijksinspecties ongefilterd door kunnen klinken
buiten het ministerie waar zij onderdeel van uitmaken. In de memorie van toelichting
bij het conceptwetsvoorstel wordt nader ingegaan op deze en andere maatregelen.

Zodra de periode van internetconsultatie is afgelopen, zal het kabinet de binnengekomen
reacties bestuderen en verwerken. Het voorstel zal dan na besluitvorming in de ministerraad
en advisering door de Raad van State bij uw Kamer aanhangig worden gemaakt.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, J.J.M. Uitermark