Antwoord schriftelijke vragen : Antwoord op vragen van de leden Boswijk en Paternotte over het bericht dat westerse scheepseigenaren miljarden verdienden met de verkoop van olietankers aan de Russische schaduwvloot

Antwoord van Minister Veldkamp (Buitenlandse Zaken) (ontvangen 27 februari 2025).

Vraag 1

Wat is uw reactie op het onderzoek van onder andere Follow the Money waaruit blijkt
dat westerse scheepseigenaren miljarden verdiend hebben met de verkoop van oude, roestige
olietankers aan de Russische schaduwvloot?1

Antwoord 1

Het is bijzonder zorgelijk dat Westerse scheepseigenaren miljarden hebben verdiend
met de verkoop van olietankers aan de Russische schaduwvloot. Daartoe geldt sinds
het 12e sanctiepakket tegen Rusland van december 2023 een verbod. De schaduwvloot ondermijnt
de effectiviteit van sancties en het kabinet zet hard in op de bestrijding daarvan,
daarom neem ik de inhoud van dit artikel zeer serieus en zal ik binnen de EU pleiten
voor aanvullende maatregelen om deze verkoop te stoppen.

Vraag 2

Klopt het dat momenteel slechts 68 van de naar schatting meer dan 600 olietankers
van de Russische schaduwlijst op de Europese sanctielijst staan? Kunt u aangeven waarom
er niet meer schepen van de schaduwvloot in de Europese Unie (EU) gesanctioneerd zijn?

Antwoord 2

Met de aanname van het 16e sanctiepakket tegen Rusland op 24 februari 2025 heeft de EU in totaal 153 schepen
gesanctioneerd. 130 hiervan zijn olietankers die tot de schaduwvloot worden gerekend.
De overige twintig betreffen onder andere schepen die betrokken zijn bij wapenleveranties
aan Rusland uit Noord-Korea of de export van gestolen Oekraïens graan. Voor ieder
schip geldt dat er een gedegen bewijspakket moet worden samengesteld dat ook stand
kan houden bij de rechter. Nederland geldt binnen de EU als aanjager door bewijspakketten
te leveren, kennis en ervaring te delen met andere lidstaten en te coördineren met
G7-partners. Mede dankzij de inspanningen van Nederland zal er naar verwachting in
het zeventiende pakket weer een stap in de goede richting wordt gezet.

Vraag 3

Kunt u aangeven hoeveel van de 230 schepen die door westerse scheepseigenaren verkocht
zijn momenteel gesanctioneerd zijn?

Antwoord 3

Op dit moment zijn 19 van deze schepen door de EU gesanctioneerd.

Vraag 4 en 5

Bent u van mening dat westerse bedrijven die olietankers verkocht hebben, die uiteindelijk
onderdeel van de schaduwvloot zijn geworden, voorafgaand aan de verkoop afdoende due-dilligence
onderzoek hebben uitgevoerd? Zo niet, welke sanctie staat hierop?

Sinds wanneer zijn verkopers verplicht om te controleren of hun schepen niet gebruikt
zullen worden om sancties te omzeilen? Welke sanctie kan er opgelegd worden als een
verkoper dit onvoldoende controleert?

Antwoord 4 en 5

De EU-sanctieverordening tegen Rusland bevat sinds het 12e sanctiepakket van december 2023 een duidelijk verbod om tankers te verkopen als bekend
is dat die gebruikt gaan worden in Rusland. In de praktijk blijkt het lastig om dit
vooraf te bewijzen, mede omdat de schaduwvloot gebruikt maakt van complexe eigendomsstructuren.
Het is aan de relevante handhavingsentiteiten om vast te stellen of bedrijven voldoende
due-dilligence hebben uitgevoerd.

Het niet voldoen aan deze verplichting staat gelijk aan het overtreden van de EU-sanctieverordening
en betreft daarmee een economisch delict. Strafmaat hiervoor is vastgelegd in de Wet
economische delicten, en omvat een gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren, een
taakstraf of een geldboete van de vijfde categorie. Onder bepaalde omstandigheden
kan ook een geldboete van de zesde categorie worden opgelegd. Daarnaast kan wederrechtelijk
verkregen voordeel worden ontnomen.

Het kabinet wil dat er EU-breed meer tegen wordt gedaan en roept daar ook toe op.
Het is uiteindelijk aan de Europese Commissie om lidstaten aan te spreken op de nationale
naleving van de sanctiemaatregelen.

Vraag 6

Bent u bereid zich binnen de EU in te zetten voor het sanctioneren van in ieder geval
alle olietankers die door de Verenigde Staten gesanctioneerd zijn? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 6

De Nederlandse inzet is om de lijst met gesanctioneerde schepen van de schaduwvloot
voortdurend te updaten en hier actief aan bij te dragen. Voor Nederland is het leidend
dat de schepen die aangedragen worden veel impact hebben, juridische houdbaar zijn
en dat er consensus over bereikt kan worden onder EU lidstaten. Binnen de kaders van
deze principes zet Nederland zich – conform de motie Dassen c.s. (21 501-02, nr. 3010) in voor het synchroniseren van gesanctioneerde schepen van de schaduwvloot met G7-partners.

Vraag 7

Bent u bereid zich in te zetten voor het bestraffen van westerse bedrijven die olietankers
hebben verkocht die bij de Russische schaduwvloot terecht zijn gekomen? Zo nee, waarom
niet?

Antwoord 7

Indien er signalen zijn dat bedrijven sancties overtreden wordt hier altijd onderzoek
naar gedaan en waar nodig wordt er handhavend opgetreden. Dergelijk optreden is aan
het OM.

Vraag 8

Bent u bereid met de Griekse regering te overleggen over hun aanpak van dit probleem,
nu de verkoop van de olietankers zich blijkens het artikel in grote mate daar heeft
voorgedaan?

Antwoord 8

Het kabinet voert over het verder bestrijden van de Russische schaduwvloot een voortdurende
dialoog met EU-instellingen en -lidstaten en blijft dit met volle inzet doen.