Overheid moet ICT-projecten op orde brengen

10 december 2014, debat - Hoe kunnen we voorkomen dat belastinggeld wordt verspild doordat ICT-projecten mislukken? De Kamer bespreekt het eindrapport van de Tijdelijke commissie ICT.

Er gaan veel dingen fout bij ICT-projecten van de overheid. Systemen blijken niet te werken. Projecten duren veel langer dan gepland. Kosten lopen uit de hand. De geschatte verspilling door mislukte ICT-projecten bedraagt 1 tot 5 miljard per jaar. Voor de Kamer was dit aanleiding om een tijdelijke commissie in te stellen, onder leiding van commissievoorzitter Elias. Deze heeft de problemen geanalyseerd, conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan. "Ontluisterend en heel leerzaam", zo vat Gesthuizen (SP) het eindrapport samen. Oosenbrug (PvdA) wil het momentum aangrijpen om zaken echt te veranderen.

Politiek moet realistisch met ICT omgaan

Enerzijds ziet de politiek ICT als oplossing voor alle vraagstukken. Anderzijds vraagt de Tweede Kamer juist om beleid zonder te beseffen dat ICT vrijwel altijd noodzakelijk is bij de uitvoering daarvan. ICT is soms de heilige graal, zegt Verhoeven (D66), maar ook vaak een blinde vlek. Van der Linde (VVD) vindt dat de Kamer haar eigen ICT-kennis moet vergroten. Wees realistisch, is volgens Gesthuizen een belangrijke boodschap van het rapport. De Kamer moet meer grip op ICT-projecten krijgen, zegt Keijzer (CDA), door de juiste vragen te stellen maar tegelijkertijd afstand te bewaren. Fritsma (PVV) wil dat duidelijk wordt wie politiek verantwoordelijk is voor "het wegsmijten van belastinggeld".

BIT moet orde brengen in chaos

De tijdelijke commissie adviseert om een Bureau ICT-toetsing (BIT) op te richten, dat valt onder het ministerie van Algemene Zaken. Deze kleine, efficiënte en slagvaardige organisatie zou alle overheidsprojecten moeten toetsen boven de 5 miljoen euro waarbij ICT een belangrijke rol speelt. Dit voorstel krijgt brede steun in de Kamer. Het BIT moet ervoor zorgen dat we ons boerenverstand gebruiken, zegt Keijzer. Fritsma spreekt over "een efficiënte waakhond". Maar Verhoeven heeft twijfels, zeker als het BIT ook moties en amendementen van de Kamer gaat toetsen. Welke gevolgen heeft dit voor de democratische besluitvorming?

Duidelijke verantwoordelijkheden opdrachtgever en uitvoerder

"Businesscase, klaar is Kees." De commissie stelt vast dat dit vaak de houding is als een ICT-project eenmaal is gestart. Zij vindt het belangrijk om ook tijdens de uitvoering de zakelijke rechtvaardiging regelmatig opnieuw te bekijken. Projecten moet geen doel op zich worden, zegt Van der Linde. Oosenbrug steunt de commissieaanbeveling om eerdere resultaten van ICT-leveranciers mee te wegen bij aanbestedingen. Maar dit zou niet moeten leiden tot een zwarte lijst, betoogt Verhoeven: men kan leren van fouten.

Het debat gaat op 11 december verder met het antwoord van commissievoorzitter Elias.

Zie ook

• Het overzicht van de laatste debatten in het kort
• De geredigeerde woordelijke verslagen van Kamervergaderingen (het stenogram). Deze zijn maximaal vier uur na het uitspreken beschikbaar.